دکتر شریعتی در شناسایی فاطمه متون بسیار زیبا و معنی داری دارد. او می گوید: فاطمه فاطمه است ، که او را در نظر همه بزرگ و بدنام کرد و از او یک زن برجسته در طول تاریخ اسلامی و در جهان اسلام ساخت ، این انتساب او به رسول خدا است – البته ، ارزش آن را دارد -طبق موازین اسلامی ، خویشاوندی ، که مانند سایر کودکان ، غیر ارادی و خارج از اختیار انسان است ، به این دلیل نبود که نمی توان آن را به عنوان یک منبع برتری و غرور قلمداد کرد و امام از چنین امتیازاتی برخوردار نبود. همچنین ، همسر حضرت علی (ع) نتوانست تمایز ویژه ای از این رابطه و حتی تلاش برای مدیریت زندگی مانند کار در خانه و مشکلات کاری پیدا کند. ، معیار افتخار وی محسوب نمی شود. اکثر زنان ، به ویژه روستاییان و عشایر ، فعالیت بسیار سنگین تری دارند ، بنابراین شهرت و الگوهای او را باید در ویژگی های دیگر مشاهده کرد. در حقیقت ، آنچه فاطمه را نسبت به سایر زنان برتری داد ، کمال / دانش دینی وی (کسب آموزه های ایدئولوژیک و دروس دینی) و جهت گیری عالی و انسانی او بود و این فضایل اخلاقی وی بود. یوکیشی دانشمند ژاپنی در کتاب خود نظریه تمدن ، این دو (دانش و فضایل) را اساس تمدن بشری می داند.
باید تأکید کرد که فاطمه یک ابر انسان با صفات غیرانسانی نبود ، بلکه انسانی با صفات ستودنی بود. بنابراین ، مانند هر انسان دیگری ، او درست مانند پدرش پیامبر (ص) با سختی ها و محدودیت های زیادی روبرو بود. قرآن این بود که او انسانی با درجه انسانیت بالا است ، بنابراین باید فاطمه را الگویی برای انسان و زندگی دانست ، و اگر اینگونه نباشد ، او برای دیگران است ، یا نمی تواند الگویی با تصرف غیر زحمتکش خدادادی. کرامت خود را پیدا کنید (اکتسابی نیست). بنابراین ، زن باید در زمینه مهم خود مورد بررسی قرار گیرد و داده های تاریخی را دنبال کند و بیش از همه ، باید از کلیشه ها و غیر منطقی بودن اجتناب کند. به عبارت دیگر ، مطالعه شخصیت فاطمه (س) و البته سایر رهبران غیر قابل تردید ، نباید و نمی تواند ، فقط بر اساس داده های حدیثی ، بدون معیارهای کلامی و قبلی ادامه یابد. .. برخی از شخصیت های او بی کفایت هستند ، یا برخی از اقدامات او بالاتر از سطح درک دیگران ، منطقی و صادقانه است ، حتی اگر این امر ممکن است م pleaseمنان مذهبی را راضی کند. اجازه پذیرش شخصی که به دنبال او است مجاز نیست.
بی تردید ، امام به عنوان یک انسان نجیب دارای ویژگی هایی بود که هیچ انسانی دیگر از آن برخوردار نبود ، اما پذیرش این واقعیت اجازه انتساب به او صفت یا عملی را ندارد. برای تمایز بین درست و غلط بودن ، باید حداقل سه معیار را در نظر بگیرید. معیارهای دین و ارزش دینی ، معیارهای هوشمندی و توان طبیعی ، و سه مورد دیگر زندگی و تاریخ امامان و دیگر افراد غیرقابل تردید است. بر این اساس ، بسیاری از موضوعات علل مانند آزار و اذیت دیگران یا اقدام منفعلانه برای انجام کار صحیح ، در مجموعه حقایق قابل قبول گنجانده نشده است.
برای آشنایی با فاطمه (س) و آشنایی وی با دنیای امروز و نسلی پر از پرسش و نیاز ، استفاده از دیدگاه ها و ادبیات مدرن و قابل قبول بشریت در اولویت اصلی است و بنابراین ، اقدامات زن ، که چاره ای جز شکستن ندارد از طریق دیدگاه های محدود ، ممکن است فراتر از خواسته های شخصی یک رویکرد کلان به تمدن باشد ، اما نیاز به آزمایش دارد. اندکی پشیمانی در توضیح وی توسط نویسنده ای باستان نشان می دهد که وی فراتر از نگرانی های همسر ، خانواده و اقوام خود می اندیشید. در اینجا چند نمونه آورده شده است:
اولین مورد این است که زنان بیش از خانواده به همسایگان خود (دیگران) اهمیت می دهند. او گفت هنگام نماز خواندن ، ابتدا به او گفتند كه به نفع همسايه خود باشد و از او خواستند. : همسایه اول ، و سپس خانواده ، کلماتی هستند که مبتنی بر زندگی اجتماعی و متمدنانه هستند و توسط متفکرانی مانند او مورد انتقاد قرار می گیرند. موجود دیگر منبع بقای انسان است ، به همین دلیل انسان ها باید برای سلامتی و بقای دیگران تلاش کنند. انسانهایی که خودخواهانه دیگران را انکار می کنند ، دیدگاه بسته و محدودی دارند و هنوز از این واقعیت که همه انسانها دارای عزت ، احترام و حق زندگی هستند آگاهی ندارند. و مهمتر از همه ، زندگی همه به هم بستگی دارد. دوست داشتن دیگران بالاتر از رحمت است و در زندگی نامه فاطمه (س) آمده است که وی از رنج دیگران چنان ناراحت بود که هرگز دست فقرا را برید. البته این غیرمنتظره بود. او و پسر عالی هستند ، بنابراین باید کارهای بزرگی انجام دهند.
دوم اینکه ، امام همانند پیامبر (ص) ، همانطور که اسلام می طلبد ، فردی بردبار و سخاوتمند بود. در بیانیه ای از پیامبر (ص) آمده است که بالاترین دین در نظر خداوند دارای دو ویژگی است. یکی از آنها سهولت و آمرزش با دیگران است و فاطمه (س) بدون شک هرگز از خود فاصله نمی گیرد. از موازین دینی ، و در جایی باعث اعتراض و ابراز خشم می شود ، جنبه ای انسانی و ارزشمند دارد بدون دستیابی به امتیازات شخصی یا تثبیت وضعیت خانواده.
دو نکته بیان شده در خطبه معروف وی روشن است.وی از امامت به عنوان منبع عشق به انسان ها و آرامش آنها یاد می کند
سومین نکته ای که باید در اقدامات فاطمه (س) مورد توجه قرار گیرد ، مسئله انسجام و وحدت امت اسلامی از منظر دیگری است. جدایی بین انسان ها برای جامعه بشری فاجعه بزرگی است که البته بر اساس اصل عشق است. توجه به این نکته مهم است که زنان به روشی گسترده و آگاهانه عمل می کردند. ممکن است از بسیاری از فلسفه ها به عنوان اصول امامت یاد شود ، اما این مقوله انسجام جامعه و به عبارتی حفظ جامعه از تفرقه و فروپاشی را تضمین می کند و نشان دهنده میزان حمایت از مسلمانان است .جامعه ای که باید مورد تأکید قرار گیرد. اتفاقی که افتاده چقدر قابل اعتماد است و از این منظر چگونه ارزیابی می شود؟ بدیهی است که او چنین نگاهی به زندگی اجتماعی دارد ، تمام تلاش خود را برای رسیدن به آن به کار خواهد گرفت.
توجه به خانه و خانواده چهارمین نکته ای است که باید در زندگی فاطمه (س) مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است که این توجه و تلاش برای تأمین نیازهای اعضای خانه توسط همه زنان انجام می شود ، بنابراین چنین تلاشهایی افتخارآمیز نیستند ، اما مهم برای اهداف بلند مدت و مثبت است. همان چیزی که با حکمت عملی به آن خانه داری می گویند. فاطمه (س) خانواده خود را در مسیر هدایت محور امت اسلامی و وحدت و انسجام اجتماعی دید. البته کسانی که باید چنین نقشی در جامعه داشته باشند توجه ویژه و هزینه زیادی را ابراز داشتند و او نیز با این رویکرد پیش رفت.
مقوله اجرای قانون ، مسئولیت در قبال دیگران و تلاش برای گسترش آگاهی به جامعه از دیگر ویژگی های آن زن بزرگ بود که از نظر تمدن بسیار مهم بود. زندگی متمدن به معنای دیدن همه اعضای جامعه به طور یکسان به عنوان اعضای یک سازمان است ، و علی رغم تضمین های اداری مبتنی بر قانون و عدالت ، چنین جامعه ای امکان پذیر است. و روشن است که عدالت از بهشت نمی آید. البته نه همه آن را می خواهند. این افراد فداکار ، مسئولیت پذیر و آگاه هستند که با صرف هزینه های زیاد جامعه را به سمت عدالت سوق می دهند. زندگی این زن ، هم در طول زندگی پدرش و هم در کوتاه مدت زندگی پس از او ، که برای رسیدن به چنین جامعه ای تمام تلاش خود را انجام داد و سعی کرد گامی به سوی عدالت و شایسته سالاری بردارد.
* دانشیار ، م Instituteسسه علوم و فرهنگ اسلامی