ما مردم عجیبی هستیم، نه تنها به این دلیل که موجی از تبعیض در زندگی اجتماعی ما وجود دارد، بلکه برای محافظت از کسانی که مظلوم هستند. قائل ما به این شکل به نظر می رسیم: سقوط هواپیمای اوکراینی به قدری دردناک بود که طبیعی بود تا مدت ها رسانه ها درباره آن بنویسند تا تاریخ بشر شاهد تکرار چنین حادثه ای نباشد. سر بریدن دختر رمینا گیرانی توسط پدرش نیز بسیار تکان دهنده بود و البته واکنش ها نیز بسیار شدید بود که مدت هاست در رسانه ها، حقوق، کارشناسان و شبکه های اجتماعی مطرح شده است.
اما در همان هفته حادثه دیگری در بابل رخ داد. متین، پسر یتیم پنج ساله ای که مورد حمله یک سگ وحشی قرار گرفت، در غیاب والدینش در بیمارستان سالی جان باخت. این خبر برای رسانه ها جذابیتی نداشت و چند رسانه محدود یا داخلی این خبر را گزارش نکردند. مرگ و میر کودکان در اثر سگ‌های ولگرد پدیده‌ای رایج در ایران است و اتفاقات مشابهی قبلاً در گلپا یگان، کرمان، زابل، رفسنجان و بسیاری از شهرهای دیگر رخ داده است، اما کمتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. اما خبر مجموعه سگ ها در تبریز سر همه خبرگزاری های داخلی و بین المللی بود و هفته ها کشور درگیر آن بود. این تناقض رفتاری در کشوری که به حمایت از مردم مظلوم افتخار می کند بسیار ناراحت کننده است.
آن را با اتفاقی که اخیراً در پارک استانلی ونکوور به مردم مورد حمله چند کایوت (شغال و سگ) قرار گرفتند، مقایسه کنید. هیچ کس در این پرونده کشته نشد، اما پارک تعطیل شد، دستور کشتن 35 کایوت صادر شد و هر گونه تغذیه مشمول جریمه ها و مجازات های سنگینی بود. چرا با زندگی انسان اینقدر ناعادلانه رفتار می کنیم؟ در کشورهایی که کنگره سخت‌ترین طرح‌ها را برای مقابله با حیوانات خانگی پیشنهاد می‌کند، طبیعت و خیابان‌های آن مملو از شبکه‌های ماهواره‌ای فعال و مشوق‌هایی برای افراد مشهور IUCN هستند. گروهی از موجودات به شدت مهاجم و برای محیط زیست مضر هستند. سگ ها و گله های ولگرد جان بسیاری از حیوانات در خطر انقراض را گرفته اند و در کنار تصادفات جاده ای، کشنده ترین پلنگ آسیا هستند. اخیراً پس از مرگ سگ ولگرد، آثار جونده جدیدی که به شدت برای ایران در خطر انقراض است، در فورال عظیم پیدا شده است!
پرکردن طبیعت و شهرمان از سگ های ولگرد ربطی به حقوق دام و حیوانات ندارد. برخی از مردم با ناخالصی های سگ مخالف هستند، زیرا این موج و اپیدمی در درجه اول با چشم در چشم و نوعی مبارزه منفی با دولت همراه است. اما این درگیری جاهلانه تنها قربانیانی مانند متین محافظت نشده در حومه شهر ایجاد می کند. هر روز صدها هزار کودک و بزرگسال آسیب پذیر مورد حمله سگ های ولگرد قرار می گیرند، مورد آزار و اذیت قرار می گیرند، گاز می گیرند و گربه های زیادی دارند و صدها هزار کودک را در معرض انواع بیماری ها به ویژه انگل وحشتناک توکسوپلاسما قرار می دهند.
بر اساس تحقیقات جدید، انگل های گربه (توکسوپلاسما) باعث ایجاد انواع بیماری های خطرناک از سقط جنین گرفته تا اسکیزوفرنی و تشدید تصادفات رانندگی می شوند. در کشورهایی که سخت‌ترین قوانین را برای مقابله با کاهش جمعیت تصویب کرده‌اند، یکی از مهم‌ترین تهدیدات زایمان و سقط جنین در پارک‌ها گسترده است و جایی برای نشستن انسان در پارک باقی نمی‌گذارد. دو گونه کلاغ و کبوتر نیز جایگزین جانوران پرندگان شهری شده اند.
برخی بر این باورند که در پس این کار پرمشغله برای سگ و گربه، منافع مالی پنهانی نهفته است. ردپای این مزایا نجومی صدها صفحه اینستاگرامی است که مدام از داخل و خارج برای تهیه غذا و درمان این حیوانات پول جمع آوری می کنند یا فروشگاه های حیوانات خانگی که رفته رفته جای کتابفروشی ها و سوپرمارکت ها را می گیرند که در رشد آن دیده می شود.
رفتار با حیوانات ولگرد در دنیای مدرن بسیار متفاوت است. غذا دادن به حیوانات آزاد و ولگرد چه دام و چه وحشی در آمریکا، استرالیا، اتحادیه اروپا، انگلستان و حتی دبی اکیدا ممنوع است و متخلفان با جریمه های سنگین و حتی حبس مواجه می شوند. دلیل آن در مناطق شهری کاملاً مشخص است. رها كردن دام در خيابانها و پاركها بدون كنترل انسان مجاز نيست. نگهداری از حیوانات در منزل نیز مشمول مقرراتی است که شما را ملزم به رعایت سلامت حیوانات و صاحبان آنها و پرداخت تعهدات و بیمه مربوطه می کند. برای حفظ سلامت عمومی، حتی صاحبان سگ نیز موظف به جمع آوری فضولات سگ هستند و اجازه ندارند بدون قلاده سفر کنند.
دانشمندان به خوبی می دانند که تغذیه حیوانات رها شده باعث تغییر رفتار آنها و افزایش تولید مثل می شود. وابستگی یک حیوان به غذای انسان، آنها را شرایط می کند و اگر این فرآیند به شدت کنترل نشود، می تواند به انسان حمله کند. انباشته شدن غذا یک گله را تشکیل می دهد و گله سگ ها ناراحت کننده رفتار می کنند. سگی با حس بویایی قوی، ترس از کودکان و بزرگسالان و حمله به بی دفاع ترین افراد جامعه. آنها با جفت گیری با گرگ ها و تولید موجوداتی دو عروقی به نام سگ گرگ، تهدیدی جدی برای انسان و دام به شمار می روند.
اگر با نوازنده خوزستانی طعمه سگ های شاهین شهر برخورد مناسبی از سوی رسانه ها صورت می گرفت و با پیگیری و آموزش متوقف می شد، احتمالا امروز متین زنده بود. رنج مشکل این است که متین به طبقه اجتماعی که حساسیت شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی ملی و بین‌المللی را تحریک می‌کند تعلق ندارد. مرگ او به قدری مظلومانه است که حتی روزنامه نگاران محلی و رسانه ملی نیز علاقه چندانی به برنامه ریزی برای آن ندارند. شاید مانند بسیاری از متخصصان، نخبگان و مسئولان از حملات وحشیانه حامیان و فعالان برجسته سگ و گربه واهمه داشته باشند. این گروه به قدری ظالم و خشن است که از ارعاب، تهمت، فحاشی و اوباش پرهیز می کند.
* استاد دانشگاه تهران
۲۳۵۲۳۵