مراسم ترحیم مجلسی است که پس از فوت یک شخص برگزار می‌شود و دوستان و نزدیکان خانواده سوگوار در این مراسم با هدف ابراز همدردی و شادی روح متوفی شرکت می‌کنند.
به طور کلی می‌توان گفت که هدف برگزاری مجالس ختم و ترحیم، زنده نگهداشتن یاد و خاطره شخص متوفی می‌باشد، نزدیکان وی با برگزاری مراسم‌هایی همچون فاتحه خوانی، قرائت قرآن و نماز، تمام تلاش خود را برای آرامش روح متوفی به کار می‌گیرند. البته برگزاری مراسم ترحیم تنها اختصاص به کشور ایران و یا مردم مسلمان ندارد، بلکه از گذشته تا کنون تمام مردم جهان به هنگام از دست دادن عزیز خود مراسم سوگواری برگزار می‌کنند.
البته نحوه برگزاری مراسم ترحیم در نقاط مختلف جهان و یا حتی نقاط مختلف یک کشور متفاوت است. به عنوان مثال همان طور که می‌دانید ایران یک کشور پر از تنوع فرهنگی، قومی و ملیتی است به همین علت تفاوت‌هایی نیز در نحوه سوگواری برای عزیز از دست رفته وجود دارد.
در یک مجلس ترحیم اقدامات و تشریفات مختلفی از جمله پذیرایی از مهمانان انجام می‌شود. به طور کلی فرهنگ مهمان نوازی و پذیرایی از مهمانان از دیرباز تا کنون در میان مردم ایران وجود داشته است. حتی با مراجعه به آثار باستانی و قدیمی نیز این مسئله کاملا مشهود است.
در کشور ایران مردم به دلیل خونگرمی و مهربانی که نسبت به مهمانان دارند، در تمام مراسمات سعی می‌کنند تا بهترین پذیرایی را از مهمان خود داشته باشند که مراسمات ترحیم نیز از این قاعده مستثنی نیست و صاحبان عزا تمام تلاش خود را می‌کنند تا مجلسی آبرومندانه برگزار شود.
پیشینه برگزاری مراسم ترحیم
برگزاری مراسم ترحیم پیشینه بسیار گسترده‌ای دارد و همین موضوع به روشنی در آثار عهد باستانی قابل مشاهده است، که افراد به هنگام از دست دادن عزیز خود بر سر مزار او حاضر می‌شدند و با خواندن مرثیه و نوحه ناراحتی خود را در سوگواری برای متوفی نشان می‌دادند، همچنین یکی از رفتارهای شایسته به هنگام مراسم ترحیم اهدای طعام و خیرات به مهمانان و نیازمندان بوده است.
در اسلام نیز مبحث سوگواری برای درگذشتگان به صورت گسترده وجود داشته است، به گونه‌ای که به هنگام فوت یک شخص بستگان و نزدیکان وی با جمع شدن در مسجد یا منزل به سوگواری می‌پرداختند. بزرگان اسلام نیز در مسئله دادن غذا و خیرات تاکید زیادی داشتند و همواره بر این اصل معتقد بودند که اهدای خیرات، آرامش فراوانی را برای شخص متوفی در دنیای دیگر به ارمغان می‌آورد.
البته بیشترین توصیه به هنگام از دست دادن یک شخص این بوده است که بستگان به منزل خانواده متوفی بروند و در مورد مسائل کفن و دفن و پذیرایی از مهمانان به آن‌ها کمک کنند. چرا که در هنگام از دست دادن یک عزیز خانواده داغدار از شرایط روحی مساعدی برخوردار نیستند و کمک بستگان به آن‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد.
آداب و رسوم ترحیم در میان ملل مختلف
همانطور که گفته شد روش سوگواری برای افراد در گذشته در نقاط مختلف جهان با یکدیگر متفاوت است. حتی در کشور ایران نیز روش سوگواری در شهرها و استان‌های مختلف با یکدیگر فرق دارد.
مردم هر منطقه‌ای با توجه به فرهنگی که دارند برای درگذشتگان خود سوگواری می‌کنند، اما به طور کلی در ایران در چند باره زمانی مختلفی مجلس ترحیم برگزار می‌شود. یعنی در روز سوم، هفتم، چهلم و سالگرد برای متوفی مجلس یادبود برگزار می‌شود. در تمامی این مجالس پذیرایی از مهمانان انجام می‌شود و با استفاده از میوه، چای و یا وعده غذایی ناهار یا شام مراحل پذیرایی از مهمانان کامل می‌شود.
یکی دیگر از آداب و رسوم مجالس ترحیم در ایران استفاده از پارچه ترمه بر روی زمین یا یک میز است، بر روی این پارچه تصویری از شخص متوفی با یک روبان مشکی به همراه شمع، گلاب، گل، ظروف حلوا و خرما قرار دارد. همچنین در برخی از استان‌های کشور مواد خوراکی برای پذیرایی از مهمانان قرار می‌دهند به عنوان مثال در برخی از نقاط با قهوه و یا خوراکی‌های محلی همان شهر از مهمانان پذیرایی می‌کنند.
پذیرایی در مراسم ترحیم از گذشته تا کنون
همانطور که می‌دانید در گذشته امکانات رفاهی مانند امروز وجود نداشته است، و زمانی که در یک خانواده عضوی فوت می‌شد با استفاده از اقلام و امکانات موجود از مهمانان پذیرایی صورت می‌گرفت، تمام بستگان متوفی از نقاط دور و نزدیک برای عرض تسلیت و همدردی به منزل متوفی مراجعه می‌کردند و صاحبان عزا با توجه به پیشینه مهمان نوازی ایرانیان تمام تلاش خود را برای راحتی مهمان خود و پذیرایی به نحو احسن از آن‌ها را می‌کردند. در بیشتر شهرستان‌ها نیز با استفاده از خوراکی‌ها و غذاهای محلی در مجالس ترحیم از مهمانان پذیرایی می‌شد.
اما در زمان کنونی شرایط بسیار تغییر کرده است؛ و با توجه به تمام این تغییرات صورت گرفته نحوه پذیرایی از مهمانان در مجالس ختم نیز متفاوت شده است. دیگر همانند گذشته در مجالس ترحیم خبری از غذاها و خوراکی‌های محلی نیست بلکه بیشتر مردم در چنین مجالسی از میوه‌های متداول همچون سیب، موز و خیار و وعده‌های غذایی مثل کباب و خورشت برای پذیرایی از مهمانان استفاده می‌کنند.
به طور کلی می‌توان گفت با توجه به اینکه زندگی امروزی تغییرات زیادی داشته است، نحوه پذیرایی از مهمانان نیز پیشرفت کرده است و تنوع اقلام مورد استفاده برای پذیرایی از مهمانان بسیار زیاد است، به طوری که صاحبان عزا تلاش می‌کنند با تهیه پک پذیرایی ترحیم و پک میوه ختم بهترین پذیرایی را از مهمانان خود داشته باشند.
در بسته‌بندی‌های مورد استفاده برای پذیرایی از مهمانان در مجالس ختم از اقلامی همچون چند نوع میوه متناسب با فصل، کیک، آبمیوه، حلوا، خرما، کارد پلاستیکی، دستمال کاغذی و نمک وجود دارد. البته جدا از این پک پذیرایی سینی‌های حلوا و خرمای تزیین شده با پودر نارگیل و مغز گردو نیز به مهمانان تعارف می‌شود. و نوشیدنی‌های مختلف مثل چای و شربت و آب نیز در مراحل پذیرایی استفاده می‌شود.
یک تفاوت دیگر بین پذیرایی مجلس ترحیم گذشته و امروز پروسه آماده کردن مواد پذیرایی است. در زمان گذشته تمام اقلام پذیرایی توسط خود خانواده متوفی و یا بستگان اون آماده می‌شد. اما اکنون شرکت‌هایی وجود دارند که در زمینه تشریفات مجالس ختم فعالیت می‌کنند و این شرکت‌ها تمام موارد مورد نیاز برای پذیرایی از مهمانان را آماده می‌کنند.
خانواده‌ها نیز برای راحت‌تر و سریع‌تر شدن فرآیند پذیرایی به طور معمول از این شرکت‌ها کمک می‌گیرند. سبزینه پک یکی از شرکت های معتبر است که در زمنیه ارائه پک پذیرایی و تشریفات مراسم ترحیم فعالیت میکند. کافیست به آدرس sabziinehpack.com مراجعه کنید.