صدای مداحی استاد محمدعلی کریمخانی، با شعر معروف «مستان همه افتاده و ساقی نمانده»، مانند روی تصاویر مربوط به پیکر شهدای نشسته بود و چنان دل را تکان می داد که آن را ضبط کردم و بارها شنیدم؛ بعدها فهمیدم که نه فقط من، بلکه. استاد محمدعلی کریمخانی، بعدها با مداحیهای پرجذبهتری در حافظه مردم ماندگار شد؛ «من آمدم ای خدا»، «ای نازنین برادرم». «من که غلتان به خون روی زمینم»، «دارم سودای حسین» و «شاهبیت این غزل»، قطعه «آمدم ای شاه، پناهم بده». و داع گفت و به دقدار معبود رگسورتافت.
آرریو و کشش
زندهیاد، مرحوم استاد محمدعلی کریمخانی، زاده سال 1329 در روستای «نرجه» از توابع شهرستان تاکستان بود؛ ناحیهای که بخشی از استان قزوین است و مردمان خونگرمش، تُرکزبان هستند. در این مسیر، خودش در جایی گفته است: «از کودکی قرآن میخواندم و مداحی میکردم. در واقع، معلم قرآن دبستانم، مشوّق اصلیام برای خواندن بود. در هر هیئت و محفلی هم که میخواندم، همه میکردند و میگفتند: صدای این جوان. خوب است.» خوب بودن صدا فقط یک بهانه بود؛ محمدعلی کریمخانی میخواست خادم اهلبیت(ع) باشد، مخصوصاً مخصوصاً ویژهای به امام رضا(ع) بود. مسیر یاری کند و با عنایتش، دست وی را بگیرد؛ همانجا بود که یک آرزو هم کرد: «به حضرت عرض کردم: میشود عنایتی کنی تا مدحی بخوانم یا اذانی بگویم در حَرَمَت که ماندگار شود؟» و امام رضا(ع)، سالها. حاجتش را داد؛ فکر نمیکنم کسی در میان ما باشد که مداحی «آمدم ای شاه پناهم بده» را بشنود و از سر شوق، اشک بر گونههایش روان شود.
عقار و الایه نری
با وجود آنکه صدای استاد کریمخانی، صدایی خاص و ویژه بود، اما بزرگان هنر و هنرشناسان نامی خیلی دیر او را شناختند؛ شاید دلیل اصلی این شناختن، آن بود که کریمخانی اصولاً میلی به شهرت نداشت. رادیو برد؛ نزد زندهیاد حسین صبحدل که در عرصه تولید موسیقی و نغمات مذهبی، ید طولایی داشت. در یک جای دنج انجام شد و دو بیتی را برای صبحدل خواند، در حالی که ساعت 10 صبح بود و صبح برای خواننده کار بسیار سختی می خواند. استودیو.» صدای استاد کریمخانی، خیلی زود آشنایانِ با صوت و لحن و موسیقیدانانِ بزرگ ایران، و محبوب شد؛ آنقدر که همایون شجریان چند سال بعد، در سال 1397، در آلبوم «ایران من»، قطعه «من کجا، کجا باران». »را بر اساس آوازياز استاد كريم خاني تنظيم و به اوتقديم كرد. رک محمد اصفهانی و پدرش، زندهیاد استاد محمدرضا شجریان درباره استاد کریمخانی پرداخت و گفت: «من آواز «من کجا، باران کجا» را بر اساس آواز استاد کریمخانی تنظیم کردم. در ادامه استاد محمد اصفهانی وقتی ارادت من را متوجه شدند، خاطرهای تعریف کردند از سالها قبل که در شرکت ما، همراه با استاد کریمخانی با پدرم ملاقات کردند. پدر، استاد کريم خانق را نمي توانم [اما میگفتند:] وقتی او میخواند، تمام شیشههای اتاق میلرزید.
روح حاکم بر آثار استاد کری مخانی
با این حال، استاد کریمخانی، موسیقی ندارد، نه اینکه نسبت به آن بیتفاوت باشد؛ اما وظیفه اصلی خودش را مداحی میدانست؛ همیشه میگفت: «گریه مردم برای امام رضا(ع)، بهترین ثمرة زندگی من است». رونمایی از آلبوم «ساقی سرمست» (22 آبان 1391)، کار مشترک استاد کریمخانی و آریا عظیمینژاد، با سوگواری شهیدان کربلا، به این دغدغه استاد اشاره کرده و گفته است: «او همیشه از کار با موسیقی نگران بود و میگفت: من مداح». اهلبیت(ع) هستم و با موسیقی نمیدانم چه کار کنم؟» استاد کریمخانی به فضایی وارد نمیشود که در آن، رد و نشانی از محبت به اهلبیت(ع) باشد و به طور کلی، فضای مذهبی وجود نداشته باشد؛ او پیوند دهد راستین دین و هنر. در کارهایی که میدادند، همیشه این را میتوان به این موضوع تبدیل کرد که بدون برقراری پیوند و ارتباط با اهلبیت(ع)، نمیتوان حق مطلب را داد.
روايت
استاد در محل، ضمن یادآوری خاطرات ساخت آلبوم «ساقی سرمست»، گفتهاست: «ساقی سرمست سه سال طول کشید تا ما بخوانیمش. 12 قطعه پنج، شش دقیقهای است و برایش خیلی زحمت کشیدیم. [عظیمینژاد، آهنگساز آلبوم] من یک قطعه «السلام علیک یا علیابن موسیالرضا» را 36 دفعه خواندم و یک دانهاش را برداشت. مشترک با محمد اصفهانی رقم خورد و شکوهمندترین کار استاد کریمخانی، یعنی قطعه «آمدم ای شاه، پناهم بده»، با شعر زیبا و تأثیرگذار زندهیاد استاد حبیبا… آریا عظیمینژاد میگوید: «اول آقای کریمخانی خواند. خُب، نگرفت. اصلاً یک جوری شد که ما داشتیم ضبط را تعطیل میکردیم. کریمخانی حال خوبی نداشت. خیلی ناراحت شدم. کریمخانی این حرف را که شنید، شروع کرد به گریهکردن، گاهی پیش میآید و اصلاً کار هنری همین است، گاهی اوقات نمیشود. رگسورد. سکوت براق مدتق ب کشش وان!و خواند، آن هم چه خواندنی؛ اصلاً باورم نمیشد. وقتی تمام شد، کریمخانی را نشاندم و برای خودش پخش کرد و او در تمام مدت، به پهنای صورتش اشک میریخت.»
.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و علیاکبر صالحی، معاون پژوهشی، در پی درگذشت محمدعلی کریمخانی، جمعی از مقامات کشوری و اساتید علمی و فرهنگی با انتشار اطلاعیههایی هستند. به گزارش مجله آنلاین، رئیس مجلس، در تسلیت خود، ضمن جبران تأثر و تأسف از درگذشت استاد کریمخانی، آوردهاست: «نوای دلنشین و ملکوتی خادم الرضا علیهالسلام، مرحوم کریمخانی تا همیشه در ذهن. و ضمیر محبان و شیعیان اهل بیت علیهم السلام ثبت و ضبط خواهد شد و باقیات صلاح بود ارزشمندی برای آن مرحوم. : «چه سعادتی از این بالاتر که مردم چهره و صدای او را با امام رضا(ع) میشناختند و با قطعه «آمدم ای شاه پناهم» اشک میریختند و حاجت خود را به امام مهربان میکردند.»
2323