آرامگاه شیخ‌حیدر در سال ۱۲۷۵ یعنی ۱۰ سال پیش از آغاز انقلاب مشروطه، با فرمان ژنرال فدروف روسی و به دست توپچی معروف روس‌ها مدودف به توپ بسته شد و گنبد طلایی آن را به تاراج رفت و ارتفاع برج از ۲۲ متر به ۱۸ متر رسید. مي
به گة ارق اقصنا، روزنامه اقران نوشته: «یک سال تمام طول کشید تا حمید پاسبانی و همسرش نیر پیکان، معتادان را از بقعه شیخ حیدر مشگین شهر بیرون کنند. سلطان‌حیدر از شیوخ دودمان صفوی، پنجمین نسل از فرزندان شیخ صفی‌الدین اردبیلی و نیای شاه اسماعیل، بنیان‌گذار سلسله صفویه شده و پس از آن شهیدگاه چند تن از شهدای جنگ یکم شهریور ۸۹۳ و در نهایت آرامگاه شهدای مششهری در جنگ با دارودسته‌های پیشه‌وری و فرقه‌ها. وابسته به گوروق در تاریخ ۲۱ آذر ۱۳۲۴.
سبلان با قله پوشیده از برف در ابرهای سیاه و کبود محو می‌شود و باران خردادی‌ها و رنگ‌های سبز مشگین را در دوردست با سرود «ای ایران» به رقص درمی‌آیند. 0088
در چمنزار کنار بقعه که شبیه برج‌کبود مراغه است، سری می‌زنم به قبور شهدای ۲۱ آذر؛ عباسقلی ارباب‌زاده، بخشدار مشگین، سروان اسدالله ادیب‌امینی، استواریکم قاسم اردبیلی، استواریکم غیضعلی شوقی، ستوان هوشیکم ابوالقاسم صدوقی سربوری. نَرسته و فات حه مق خواند.
آرامگاه شیخ‌حیدر در سال ۱۲۷۵ یعنی ۱۰ سال پیش از آغاز انقلاب مشروطه، با فرمان ژنرال فدروف روسی و به دست توپچی معروف روس‌ها مدودف به توپ بسته شد و گنبد طلایی آن را به تاراج رفت و ارتفاع برج از ۲۲ متر به ۱۸ متر رسید. می‌گویند کاشی‌های زرنگار را هم می‌کنند و طلایش را آب می‌کردند و می‌بردند. آنجا را تبدقل به پاتوق فره نگی گهر کنند.
نیر پیکان، کارشناس ارشد پژوهش هنر می‌گوید: «تفاهمنامه‌ای با وزارت میراث فرهنگی امضا کرده‌اند که علاوه بر نظر برای کلاس‌های هنری هنری، کلاس‌های مهارتی میراث فرهنگی را هم در همین مجموعه برگزار می‌کنند. حوزه گردشگری است، این ایده بین ما شکل گرفت که یک مجموعه فرهنگی برای کلاس‌های هنری و ادبی داشته باشیم تا بتوانیم به بقعه شیخ حیدر برسیم.»
می‌گویم پس باری هم از دوش اداره فرهنگ و ارشاد برداشت شده است. داريم با
حدود 30 کلاس کلاس‌ها نگاه می‌کنم. 84
بقعه شیخ حیدر دو حیاط وسیعی دارد که حیاط اول با حجره های زیبایش از کارگاه های متعددی است که برای خرید و فروش عرضه می کنند و بازارچه های زیادی دارند. نمایش می‌گذارند و می‌فروشند.
نیر پیکان می‌گوید: «این مجموعه باعث شد خیلی از هنرمندانی که ارتباطی با هم نداشتند و در خانه نشسته بودند، برای ارتقای فرهنگ و هنر شهر بیرون بیایند و انگیزه پیدا کنند. بدون استثناء سفارر کار مي
می‌پرسم کودکان و نوجوانانی که هر روز برای آموزش به اینجا می‌آیند هم آرامگاه شیخ حیدر را می‌بینند، هم قبور شهدای جنگ چالدران و هم شهدای مقاومت در برابر فرقه‌های دموکرات. آنقدر اسباب بازی نداشتیم. برای همین با هم و در کوچه و خیابان بازی می‌کردیم. کودکانی هم که اینجا می‌آیند همان وضعیت را تجربه می‌کنند. قطعاً این محیط به ذهن‌شان تلنگر می‌زند و روی تربیت و شخصیت‌شان تأثیر عمیقی می‌گذارد.
این را هم بگویم که خیلی از مشگینی‌ها پیش از مرمت و باز شدن درهای بقعه لااقل ۳۰ سال بود که پا به اینجا نگذاشته بود و به چشم خرابه‌های متروکه به آن نگاه می‌کردند و می‌ترسیدند از کنارش رد شوند. یک سال طول کشید با کمک نیروی مدیریتی و چهار نگهبان مجموعه، معتادان را از اینجا بیرون کنیم. حالا خیلی
از حمید پاسبانی می‌خواهم در سردابه برج مقبره شیخ حیدر را باز کند.از دالان سنگی تنگ و باریکی عبور می‌کنیم تا به مقبره شیخ و شش قبر شهدای چالدران می‌کنیم. این سنگ چهارگوش هم پایه ستون است، هم شکسته بود.»
برج از بیرون مدور و از درون ۱۲ ضلعی است، با گنبدی زیبا که موقع ساختن روی بنا قرار گرفته است. رمزگ¿
برج مقبره شیخ حیدر مثل برج مقبره‌های سرخ، کبود، غفاریه و برج مدور مراغه، سردابه و پی سنگی و بدنه‌های آجری دارد. در سال ۸۶۷ به مقبره شیخ حیدر تبدیل شده است.پس از مرگ او پسرش اسماعیل را که یک ساله از بیم جان با مادر و برادرانش به فارسی فرستادند و بعد از نزدیک به ۵ سال به لاهیجان آوردند تا در امنیت تحت تربیت دینی قرار گیرند. او نوجوان بود که به سمت اردبیل و به سوی بقعه شیخ صفی حرکت کرد تا صوفیان و پیروان دودمان صفویه بی شیخ و مراد نمانند اما کار به گونه‌ای رقم خورد که او در سفر حکومت ملوک الطوایفی را برانداخت و در 15 سال به عنوان عنوان کرد. ب خفیف
شیخ عبدالغفور ثامن از وقایع‌نویسان لشکر عباس میرزا ولیعهد و پسر فتحعلی شاه که پیش از رسیدن به تاج و تخت بر اثر بیماری درگذشت در کتاب تاریخ المعجم و الاسلام درباره بقعه شیخ در مشگین می‌نویسد: «در یوم ۱۵ شعبان المعظم سنه ۱۲۱۸ هجری در محضر با. سعادت آقای سید شمس‌الدین حاکم شهر به زیارت مقبره شیخ حیدر مشرف شدیم. بقعه، گنبد طلایی داشت که در زیر آفتاب می‌درخشید.
آن زمان که شیخ عبدالغفور به زیارت آرامگاه شیخ حیدر رفته است، نام مشگین یا مشک شهر، خیاو بوده است. 14
ابرهای تیره کنار می‌روند و قله پوشیده از برف و دامنه‌های سبز مخملی سبلان از بلندای رواق جنوبی بقعه شیخ حیدر هویدا می‌شود.
اطلاعات پ0064ام