چکاپ کامل بدن چگونه است؟

آزمایش چکاپ هر چند وقت یک بار باید انجام شود

به صورت کلی همه افراد با توجه به شرایط سنی و جسمانی که دارند، باید هر 12 ماه یک بار آزمایش چکاپ داشته باشند. با این حال در برخی موارد خاص و با بروز برخی علائم، این مدت می تواند کوتاه تر نیز باشد. برای اطلاعات بیشتر با مقاله دکتر تسکین همراه باشید.

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد قصد انجام آزمایش برای بررسی وضعیت عمومی بدنتان را داشته باشید ولی به علت مشغله ی کاری، ترافیک، آلودگی هوا ، هزینه های بالای رفت و آمد، بیماری های واگیردار و غیره انجام این کار برایتان بسیار سخت شده باشد. برای حل این موضوع، آزمایشگاه آنلاین آنی آزما تاسیس شده است تا با پذیرش غیر حضوری بیماران و انجام خون گیری در محل زندگی یا محل کار فرد، این مشکلات را به حداقل برساند و با ارائه جواب های آزمایش به صورت آنلاین و اینترنتی، روند انجام این آزمایشات را تسریع بخشد.

آزمایش چکاپ پزشکی ممکن است از نمونه های خون، ادرار، مدفوع انجام شود. آزمایشاتی که در هر یک از این نمونه ها قابل انجام است، متفاوت می باشد که در ادامه به توضیح هر کدام می پردازیم:

آزمایش خون

آزمایش خون به عنوان یکی از مهم ترین و رایج ترین آزمایشاتی است که در بین افراد مختلف صورت می گیرد. در بسیاری از موارد بهترین زمان برای انجام آزمایش خون صبح ها می‌ باشد. برای انجام این آزمایش تنها ۲ الی ۱۰ سی سی کافی است. ( برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله ی مراجعه شود.) در ادامه به آزمایشات خونی که در آزمایش چکاپ درخواست می شود، می پردازیم:

آزمایش شمارش سلول های خونی CBC

آزمایش CBC یکی از ساده ترین و در عین حال مهم ترین تست های آزمایش چکاپ می باشد. در این آزمایش تعداد کلی گلبول های سفید و تعیین افتراقی انواع گلبول سفید، تعداد گلبول های قرمز، متوسط گلبول های قرمز، غلظت هموگلوبین، حجم متوسط هموگلوبین ها و تعداد پلاکت ها بررسی می شود. افزایش گلبول های سفید می تواند نشانگر عفونت در بدن باشد. کاهش پلاکت خون باعث ایجاد مشکل در لخته شدن خون می شود. کاهش تعداد گلبول های قرمز و هموگلوبین یکی از نشانه های آنمی (کم خونی) است.

آزمایش CBC برای مرحله ی اول غربالگری تالاسمی در آزمایشات قبل ازدواج درخواست می شود. تالاسمی یک بیماری کم خونی ژنتیکی می باشد که با استفاده از پارامتر های MCV و MCH موجود در آزمایش CBC و آزمایشات دیگر درخواستی می توان بیماری را تشخیص داد. ( جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله با آزمایش CBC و هموگلوبین الکتروفورز Hb elect و می توانید مراجعه کنید.)

 

آزمایش چکاپ کبد:

کبد یکی از عضوهای حیاتی بدن و دارای ۲ لوب می باشد . این ارگان نقش‌های مهم و مختلفی را در بدن ایفا می‌کند؛ از جمله این نقش‌ها می‌توان به شرکت در فعالیت‌های سوخت و ساز بدن مانند گوارش، متابولیسم داروها و پاک کردن بدن از سموم مختلف (سم زدایی) اشاره کرد. در بیماری های کبدی و عواملی که موجب آسیب کبدی می شود، آنزیم های کبدی تغییر می یابند. بنابراین با اندازه گیری این آنزیم ها می توان به عملکرد کبد پی برد. این آزمایشات در آزمایش چکاپ شامل موارد زیر می شود:

ALT یا آلانین ترانسفراز (Alanine transaminase ) یکی از آنزیم‌های کبد است که در متابولیسم پروتئین نقش دارد. این آنزیم در درون کبد فعالیت می کند و در صورتی که کبد با مشکلی مواجه شود مقداری از آن از کبد بیرون آمده و وارد خون می‌شود. بنابراین در صورتی که در آزمایش آنزیم های کبدی میزان این آنزیم بالا باشد احتمال وجود بیماری در کبد وجود دارد.

AST آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز (aspartate aminotransferase به غیر از کبد ممکن است در قلب و یا سایر نقاط بدن نیز یافت شود. این آنزیم در صورت بروز مشکل در کبد وارد خون شده و بنابراین در آزمایش آنزیم های کبدی سطح آن بالا می رود. اندازه گیری این آنزیم به تنهایی کاربردی ندارد و بنابراین معمولا با آزمایش ALT درخواست می شود.

ALP آنزیم الکالن فسفاتاز (Alkaline phosphatase) نیز فقط در کبد یافت نمی‌شود بلکه در استخوان و مجرای صفراوی نیز وجود دارد. سطح بالای این آنزیم به همراه سایر آنزیم های کبدی خصوصا ALT در آزمایش آنزیم های کبدی می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری در کبد و یا استخوان باشد. لازم به ذکر است از ان جا که بدن کودکان و نوجوانان در حال استخوان سازی است احتمال آن که در آزمایش این افراد سطح این آنزیم بالا باشد وجود دارد. همچنین در بدن زنان باردار نیز احتمالاً سطح این آنزیم بیش تر از سایر افراد معمولی است.

GGT آنزیم گاما گلوتامیل ترانس پپتیداز (Gamma-glutamyl transpeptidase) یکی دیگر از آنزیم‌های کبدی است که معمولاً آن را نیز در آزمایش آنزیم های کبدی همراه با سایر آنزیم‌ها در نظر می‌گیرند. به عنوان مثال در صورتی که سطح این آنزیم معمولی باشد ولی سطح آنزیم ALP بالا باشد احتمال وجود بیماری های استخوانی زیاد است. در کل از آزمایش این آنزیم برای تشخیص بیماری های کبدی، بیماری‌های استخوانی و بیماری های صفراوی استفاده می‌ شود. توجه داشته باشید مصرف حتی مقدار بسیار کمی از الکل در روز قبل از انجام این آزمایش می تواند سطح آنزیم گاما گلوتامین ترانس پپتیداز را بیش تر نشان دهد. همچنین مصرف سیگار نیز می تواند در بالا رفتن این آنزیم نقش داشته باشد.

آزمایش چکاپ کلیه ها:

وظیفه ی اصلی کلیه ها تصفیه و پاکسازی خون و دفع سموم و مواد زائد از بدن می باشد. از دیگر عملکرد کلیه ها می توان به تنظیم تعادل آب و الکترولیت بدن، کنترل فشار خون و در نهایت سنتز و ساخت گلبول قرمز و ویتامین D اشاره کرد. برای حفظ سلامتی بدن عملکرد درست و دقیق کلیه ها الزامی است. در زیر به آزمونهای بررسی عملکرد کلیه اشاره می کنیم.

اندازه گیری اوره Urea یا نیتروژن اوره (BUN)

اوره یک ماده ی حاصل از سوخت و ساز پروتئین بدن است، که حاصل از تجزیه پروتئین ها در کبد بوده و به طور کامل از کلیه ها ترشح می شود، به همین دلیل معیار خوبی برای پایش گلومرولی (عملکرد فیلتری کلیه) است. قابل توجه است که اوره ی خون در موارد دیگر مانند نارسائی احتقانی قلب، دریافت پروتئین زیاد، خونریزی های مختلف داخلی و جذب خون، کم آبی بدن و انسداد دستگاه ادراری نیز افزایش می یابد.هم چنین در مواردیکه میزان پروتئین دریافتی کم باشد (سوء تغذیه) ، سنتز و ساخت پروتئین مختل شود (بیماری کبدی) و یا میزان دریافت مایعات بیش از حد لازم باشد (هیدراتاسیون بیش از حد)، سطح اوره خون BUN کاهش می یابد. میزان طبیعی اوره ی خون ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم است.

 

کراتین Cr

کراتین بیشتر از عضلات اسکلتی مشتق شده و پس از فعل و انفعالاتی به کراتینین تبدیل می شود. سوخت و ساز کراتینین به عضلات هر فرد بستگی داشته و مقدار آن در افراد با توجه به جثه ثابت است به طوری که مقدار کراتینین در یک ورزشکار و یک فرد عادی متفاوت می باشد. قابل توجه است که به علت اینکه این ماده انحصارا از کلیه دفع می شود، یکی از روش های مناسب برای بررسی عملکرد کلیه می باشد.

نکته جالب این می باشد که بر خلاف اوره، سطح خونی این ماده با کم آبی و رژیم غذایی تغییر نمی کند. میزان طبیعی کراتینین در بزرگسالان ۰٫۸ تا ۱٫۴و در کودکان ۰٫۴ تا ۰٫۸ است. هر چند این میزان در آقایان مختصری بیشتر از زنان می باشد. کاهش توده عضلانی سبب کاهش کراتینین خون می شود بنابراین در افراد مسن کراتینین خون کمتر است. در افرادی که سوءتغذیه، کاهش وزن شدید و بیماری طولانی مدت دارند نیز سطح کراتینین پایین تر از حد انتظار است.

آزمایش چکاپ تیروئید:

تیروئید غده ای پروانه ای شکلی در گردن است که موجب تولید هورمون تیروئید می شود. اختلالات تیروئید سبب تولید کم یا زیاد این هورمون می شود و به همین دلیل موجب پیدایش بسیاری از مشکلات در بدن می گردد. اختلالات مرتبط به تیروئید ممکن است به صورت کم کاری یا پرکاری اتفاق بیافتد. برای بررسی عملکرد تیروئید هورمون های تیروئیدی و هورمون هایی که بر عملکرد این غده تاثیر دارند، درخواست می شود که شامل

• T4
• T3
• TSH
• TPO

می شود. (جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله ی مراجعه شود) کم کاری تیروئید یکی از اختلالات بسیار شایع می باشد اگر علائمی مانند خشکی پوست ، چاقی ، خستگی مفرط، بی حوصلگی وغیره دارید می توانید آزمایش چکاپ تیروئید انجام دهید.

چکاپ کامل شامل چه آزمایش‌هایی است؟

 

معمولا چکاپ کامل شامل موارد زیر است:

• به‌روزرسانی سابقه سلامتی؛
• آزمایش‌های خون و ادرار؛
• بررسی علائم حیاتی؛
• معاینه ظاهر بدن؛
• انواع غربالگری.

در ادامه، هریک از این موارد را با جزئیات توضیح می‌دهیم.

۱. به‌روزرسانی سابقه سلامتی

گاهی پزشک تشخیص می‌دهد که باید تحولات و تغییرات جدید در سوابق پزشکی شما به‌روزرسانی شود؛ بنابراین ممکن است سؤالاتی درباره ، روابط، ، حساسیت‌ها، مکمل‌ها یا جراحی‌های اخیر بپرسد.

۲. آزمایش خون و ادرار

برای تکمیل معاینات بدنی، پزشک از شما می‌خواهد آزمایش‌هایی هم انجام دهید. برخی از این آزمایش‌ها شامل موارد زیرند:

• پانل متابولیک جامع (که به آن پانل بیوشیمی خون هم می‌گویند)؛
• شمارش کامل خون؛
• تجزیه‌وتحلیل ادرار.

توضیحی مختصر درباره پانل متابولیک جامع:
این پانل پلاسمای خون شما را آزمایش می‌کند و می‌تواند مشکلات مربوط به کلیه‌ها، کبد، شیمی خون و را مشخص کند. این آزمایش به کشف علائم غیرعادی در بدنتان که می‌تواند نشان‌دهنده مشکل بزرگ‌تری باشد نیز کمک می‌کند. البته برخی آزمایش‌های دیگر از جمله آزمایش‌های غربالگری تیروئید و دیابت هم ممکن است نیاز باشد. اگر احتمال ابتلای شما به ، بیماری قلبی یا سکته زیاد باشد، ممکن است پزشک بگوید که باید پانل لیپید هم انجام دهید.

۳. بررسی علائم حیاتی

 

برای بررسی علائم حیاتی، پزشک فشار خون شما را می‌گیرد و ضربان قلب و تعداد تنفس را بررسی می‌کند.

بسته به سابقه‌ای که دارید، باید هر سال یا هر ۳ ‌سال ۱ ‌بار فشار خون را بررسی کنید تا بالا نباشد.

پزشک این علائم حیاتی را در بدن شما بررسی می‌کند:

• فشار خون: فشار خون کمتر از ۱۲۰ روی کمتر از ۸۰ طبیعی است. به‌معنای ۱۳۰ روی ۸۰ یا بالاتر است.
• ضربان قلب: از ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه طبیعی تلقی می‌شود. با این ‌حال، بسیاری از افراد سالم ممکن است ضربان قلبشان کمتر از ۶۰ هم باشد.
• آزمایش ریه: پزشک با استتوسکوپ صدای خراشیدگی، یا صدای کاهش نفس را می‌شنود. اینها ممکن است سرنخی برای بیماری قلبی یا باشند.
• تعداد تنفس: از ۱۲ تا ۱۶ نفس در ۱ دقیقه برای بزرگ‌سالانِ سالم طبیعی است. تنفس بیشتر از ۲۰ بار در دقیقه ممکن است نشان‌دهنده مشکلات قلبی یا ریوی باشد.
• دمای بدن: دمای متوسط بدن ۹۸٫۶ درجه فارنهایت یا ۳۷ درجه سانتی‌گراد است. با این‌ حال، ممکن است تا حد خفیف بالاتر یا پایین‌تر باشد که معمولا مشکلی ندارد.
• معاینه قلب: پزشک با استتوسکوپ (گوشی پزشکی) به صدای قلب گوش می‌دهد تا ضربان نامنظم، صدای غیرعادی یا سرنخ‌های دیگری از بیماری قلبی را در صورت وجود تشخیص دهد.

۴. معاینه ظاهر بدن

پزشک شما وضعیت ظاهری‌تان را برای مشاهده هرگونه علائم ابتلا به بیماری‌های احتمالی بررسی خواهد کرد. بخش‌هایی از بدنتان می‌توانند به‌شکل بصری بیماری‌های احتمالی موجود را نشان دهند. برخی از اعضای بدنتان که در این فرایند معاینه می‌شوند عبارت‌اند از:

معاینه سروگردن

در معاینه سروگردن، پزشک از لمس‌کردن و ابزارهایی مانند چراغ‌قوه، استتوسکوپ و برای معاینه استفاده می‌کند. در معاینه دهان نیز پزشک گلو، لوزه‌ها، سلامت دندان و لثه‌ها را معاینه می‌کند. چشم‌ها، گوش‌ها،‌ بینی، سینوس‌ها، تیروئید، و سرخرگ کاروتید گردن از جمله نقاط دیگر سروگردن‌اند که باید معاینه شوند.

معاینه شکم

پزشک با لمس شکم یا ضربه‌زدن به آن، اندازه کبد و وجود مایع شکمی را بررسی می‌کند یا با استتوسکوپ به صدای روده گوش می‌دهد تا موارد غیرعادی را بررسی کند. سایر بخش‌هایی که پزشک در طی چکاپ ممکن است معاینه کند عبارت‌اند از:

• عملکردهای ، مانند گفتار و راه‌رفتن؛
• دستگاه اسکلتی ـ عضلانی، مانند دست‌ها و مچ؛
• معاینه دستگاه تناسلی و مقعد (در صورت نیاز)؛
• بررسی عملکردهای حرکتی و نوع واکنش‌ها؛
• بررسی پوست، موها، ناخن.

۵. آزمایش‌های غربالگری برای زنان، مردان و آزمایش‌های مشترک

برخی از آزمایش‌های غربالگری بر اساس جنسیت متفاوت‌اند و برخی دیگر بین هر دو جنس مشترک‌اند.

آزمایش‌های غربالگری ویژه زنان

 

غربالگری‌های مخصوص آزمایش چکاپ کامل زنان عبارت‌اند از:

۱. ماموگرافی

زنانی که خطر ابتلا به در آنها کم یا متوسط است، باید از ۵۰ تا ۷۴ سالگی هر ۲ سال ۱ ‌بار ماموگرافی انجام دهند. در صورتی که سابقه شخصی یا خانوادگی دارید، احتمالا باید زودتر یا به‌شکل مکرر این آزمایش را انجام دهید.

۲. معاینه پستان

این معاینه برای بررسی وجود توده‌های غیرطبیعی یا علائم سرطان پستان به کار می‌رود. پزشک با لمس پستان‌ها و بررسی غدد لنفاویِ ناحیه زیربغل، تلاش می‌کند علائم غیرطبیعی را در صورت وجود کشف کند. همچنین وضعیت ظاهری پستان و نوک سینه را بررسی می‌کند که آیا طبیعی‌اند یا نه.

۳. تست پاپ اسمیر

تست پاپ اسمیر نوعی غربالگری برای است. نمونه سلول را از داخل دهانه رحم برمی‌دارد و به آزمایشگاه ارسال می‌کند. زنان از ۲۱سالگی باید این غربالگری را شروع کنند و در صورتی که سیستم ایمنی سالمی داشته باشند، پس از آن، هر ۳ ‌سال ۱ ‌بار باید این غربالگری را انجام دهند. بعد باید از ۳۰سالگی تا ۶۵سالگی هر ۵ سال ۱ ‌بار آزمایش پاپ اسمیر انجام شود. بیشتر زنان بعد از ۶۵سالگی دیگر به این تست نیاز ندارند. در صورتی که علائم زیر را دارید، حتی اگر زمان تست پاپ اسمیرتان نرسیده است، با پزشکتان مشورت کنید تا این آزمایش را برایتان بنویسد:

• که شامل ، سوزش یا بوی نامطبوع است؛
• درد نامعلوم در ناحیه پایین معده یا حوالی آلت تناسلی؛
• خونریزی از واژن که بیشتر از ۱۰ روز طول بکشد؛
• گرفتگی شدید در هنگام قاعدگی؛
• پریودنشدن به‌مدت چند ماه.

همچنین برای درمان ریفلاکس معده میتوانید به مطالب سایت دکتر تسکین مراجعه کنید.

۴. معاینه لگن

این معاینه را می‌توان هم با آزمایش پاپ اسمیر و هم بدون آن انجام داد. معاینه لگن شامل معاینه واژن، دهانه رحم و دستگاه تناسلی زنان است و برای مشاهده نشانه‌های عفونت مقاربتی (STI) یا سایر بیماری‌ها لازم است.

۵. آزمایش کلسترول

بیشتر خانم‌ها باید به‌شکل منظم از ۴۵سالگی آزمایش کلسترول خون را انجام دهند. اگر سابقه ابتلا به دیابت یا دارید، ممکن است لازم باشد از ۲۰سالگی این کار را شروع کنید.

۶. غربالگری پوکی استخوان

باید از حدود ۶۵سالگی انجام شود. در صورتی‌ که بیماری‌های خاصی داشته باشید، باید زودتر این آزمایش را انجام دهید.

آزمایش‌های غربالگری ویژه مردان

 

آزمایش‌های غربالگری و آزمایش چکاپ کامل مردان عبارت‌اند از:

• آزمایش کلسترول؛
• غربالگری پروستات؛
• معاینه بیضه‌ها؛
• بررسی فتق؛
• معاینه آلت تناسلی؛
• غربالگری آنوریسم آئورت شکمی.

۱. آزمایش کلسترول

بیشتر مردان بهتر است از ۳۵سالگی به‌بعد به‌شکل منظم کلسترول خونشان را بررسی کنند. در صورت سابقه ابتلا به دیابت و بیماری قلبی، ممکن است نیاز باشد این کار از ۲۰سالگی آغاز شود.

۲. غربالگری سرطان پروستات

به‌طور کلی، آزمایش آنتی‌ژن مخصوص پروستات و معاینه دیجیتال رکتال برای غربالگری توصیه نمی‌شود؛ بنابراین اگر لازم بود، باید با پزشک صحبت کنید تا برایتان انجام دهد. ممکن است برای برخی از مردان از شروع ۵۰سالگی لازم باشد؛ اما برای برخی دیگر که سابقه خانوادگی قوی درباره این بیماری دارند، ممکن است بهتر باشد که از اوایل ۴۰سالگی انجام دهند. اگر نشانه‌های زیر را دارید، با پزشک صحبت کنید تا درباره آزمایش دیجیتال رکتال شما را راهنمایی کند:

• خونریزی از راست‌روده (مقعد)؛
• خون در مایع منی یا ادرار؛
• تغییر در عادات روده؛
• درد در هنگام انزال؛
• مشکلات ادرارکردن.