محبوب‌ترین گیاهان دارویی در ایران و جهان
خرید اینترنتی دمنوش دکتر بیز: گیاهان دارویی لیست طویلی دارند، اما حتما قبول دارید که بعضی از آن‌ها مثل زنجبیل یا بابونه، شناخته شده‌تر هستند. این گیاهان هم به صورت تازه و هم به صورت خشک شده قابل استفاده‌اند.
به علاوه شما می‌توانید بسیاری از آن‌ها را به راحتی در باغچه منزل یا گلدان‌های خانگی خود تکثیر کرده و پرورش دهید. در ادامه به چند نمونه از پرکاربردترین و محبوب‌ترین گیاهان داروی ایران و جهان اشاره خواهیم کرد.
سنجد
دمنوش خارخاسک بیز: سنجد یکی از گیاهان دارویی معروف و بومی آسیای غربی و مرکزی است. سه نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد که دو نوع آن به نام‌های هلاگنوس و هیپوفار در ایران وجود دارند.
در مقایسه این دو درخت، درخت سنجد هلاگنوس برخلاف هیپوفار، بدون خار است. به علاوه، میوه‌هایی درشت، برگ‌هایی پهن و قامتی بلند دارد و به همین دلیل بر رقیب خود برتری دارد.
در روایتی از ائمه اطهار (ع) آمده است که:«”سنجد” گوشتش گوشت می‌آورد، استخوانش، استخوان و پوستش، پوست می‌رویاند.»
سنجد طبیعتی سرد و خشک دارد و در درمان بسیاری از امراض قابل استفاده است. البته علاوه بر مصارف دارویی، در صنایع غذایی، عطرسازی، بهداشتی و چوب هم استفاده می‌شود.
خواص دارویی سنجد
دمنوش رازیانه ترکیبی ستین: از مهم‌ترین خواص دارویی سنجد می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- یکی از معروف‌ترین اثرات سنجد، خواص ضدالتهابی و ضد درد آن است. به همین دلیل برای افرادی که دچار نرمی و پوکی استخوان هستند، بسیار مفید است.
- سنجد سرشار از ویتامین C و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است. این گیاه در درمان سرفه، سرماخوردگی، آنفلونزا، گلودرد و تب بسیار موثر است.
- مصرف سنجد به کنترل دیابت و درمان بیماری‌هایی مانند درمان آرتریت روماتوئید، پسوریازیس، بیماری‌های قلب و عروقی و اسهال هم کمک می‌کند.
- این گیاه مفید یک دیورتیک قوی و طبیعی است و به پاکسازی و سم‌زدایی از کلیه‌ها و کبد کمک می‌کند. به وسیله این پاکسازی، اختلالاتی مانند سنگ کلیه، ورم کبد و کبد چرب درمان خواهند شد.
- آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C موجود در سنجد، موجب افزایش کلاژن پوست و طراوت و شادابی آن می‌شود.
- سنجد پخته شده در روغن هم برطرف‌کننده درد مفاصل و خارش پوست و باعث رشد بیشتر موها است.
برخی دیگر از خواص دارویی سنجد عبارتند از: توسعه و رشد استخوان‌های جنین در دوران بارداری، درمان سکسکه، کاهش فشار خون بالا در زنان باردار، از بین برنده سموم موجود در معده و روده، ضد استرس و کاهشدهنده وزن.
موارد احتیاط و منع مصرف سنجد
در هنگام مصرف سنجد به این موارد توجه داشته باشید:
- افرادی که مشکل سوء‌هاضمه دارند هم باید در مصرف سنجد، جانب احتیاط را نگهدارند و زیاده‌روی نکنند.
- از دیگر عوارض ناشی از مصرف بی‌رویه سنجد می‌توان به بروز آمبولی، عفونت‌های روده‌ای و حصبه اشاره کرد.
یکی از بیماری‌هایی که ممکن است با مصرف سنجد تشدید شود، یبوست است. توصیه می‌شود افراد مبتلا به یبوست یا مستعد ابتلا به آن حتما تحت نظر پزشک اقدام به مصرف سنجد کنند.
جینسینگ
یکی از مشهورترین گیاهان دارویی جهان جینسینگ است که به نام گیاه جوانی و نوش دارو هم معروف است. ریشه، برگ‌ها و میوه این گیاه برای اهداف دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
البته بیشترین خاصیت درمانی جینسینگ در ریشه این گیاه وجود دارد. جینسینگ از تنوع بالایی برخوردار است که شامل جینسیگ هندی، آمریکایی، سیبری و کره‌ای است.
البته تقریبا تمام انواع آن خواص مشترکی دارند. این گیاه به عنوان یک گیاه دارویی موثر، در آمریکای شمالی و آسیا، محبوبیت بسیار بالایی دارد.
خواص درمانی جینسینگ
تقویت قوای جنسی و از بینبرنده ضعف جسمی و روحی، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن، بهبوددهنده عملکرد قلب و عروق، نیرودهنده سیستم عصبی، کاهشدهنده استرس، حفاظتکننده در برابر آسیبهای کبدی، تسریع‌کننده سوخت و ساز بدن، بهبوددهنده سیستم گوارش، پایین‌آورنده قند خون، کاهشدهنده التهاب، بهبوددهنده عملکرد ریه، جلوگیری از روند پیری و… این گیاه یکی از درمان‌های طبیعی شناخته‌شده برای درمان ناباروری است.
موارد احتیاط و منع مصرف جینسینگ
برخی از عوارض مصرف زیاد جینسینگ عبارتند از:
- خونریزی در زنان یائسه، درد سینه، پرفشاری خون، افزایش ضربان قلب، تحریک‌پذیری، اسهال، بروز دانه‌های جلدی پوست، سردرد، بی‌خوابی، عوارض معده‌ای، روده‌ای و تغییرات خلق‌و‌خو و…
- به یاد داشته باشید که قطع یکباره جینسنگ، باعث بالا رفتن فشار خون و ایجاد ضعف و لرزش در افراد می‌شود.
- مصرف این گیاه برای افراد مبتلا به دیابت، فشار خون و بیماری‌های قلبی- عروقی و همچنین زنان شیرده و باردار توصیه نمی‌شود.
- زنانی که قصد بارداری دارند و کودکان و بیماران کلیوی هم باید از مصرف این گیاه خودداری کنند.
- قبل از مصرف خوراکی یا موضعی این گیاه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
بیشترین عوارض این گیاه دارویی بر اثر مصرف طولانی‌‌مدت و با دوز زیاد به وجود می‌آید، بنابراین نباید از جینسنگ بیشتر از یک ماه و به صورت مستمر استفاده کرد.
زنجبیل
زنجبیل یک گیاه دارویی معروف و از نوع زیرزمینی است. ساقه ریشه‌دار آن بخش اصلی این گیاه است و ریشه آن از طریق گره‌های موجود روی همین ساقه‌ها رشد و نمو می‌کند و خواص درمانی بسیار زیادی دارد.
برگ‌های این گیاه، باریک، طولانی و سبز با گل‌های سفید و سبز مایل به زرد است. ریشه زنجبیل، طعمی تند و تیز و طبعی گرم دارد و در آشپزی، به خصوص در کشورهای چین و هند، بسیار پرکاربرد است.
خواص درمانی زنجبیل
زنجبیل، استفاده‌های درمانی بسیاری دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- این گیاه دارویی، یک آنتی‌اکسیدان و آنتی‌بیوتیک قوی و ضد‌التهاب و ضد‌اسپاسم است.
- زنجبیل، خواص ضد‌ویروسی و ضد‌قارچی دارد، بنابراین در درمان گلودرد، سردرد و تب و دردهای ناشی از سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار موثر است و دردهای قاعدگی را هم کاهش می‌دهد.
- ریشه زنجبیل ضد‌تهوع است و کسانی که دچار دریازدگی می‌شوند بهتر است در سفرهای دریای مقداری از آن را همراه خود داشته باشند.
- زنجبیل، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است و رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهد.
- این گیاه، از تجمع سموم در بدن جلوگیری می‌کند و بهبوددهنده سیستم گوارش و گردش خون است.
- این گیاه دارویی، سطح قند خون را متعادل کرده و اشتها را تنظیم می‌کند.
- سوزش سر دل و نفخ را تسکین داده و ضد‌سرفه و سرطان است.
می‌توانید برش‌هایی از ریشه زنجبیل تازه را به سالادهای خود اضافه کنید و یا آن را به صورت دمنوش دم کرده و نوش جان کنید. شربت زنجبیل یکی از موثرترین درمان‌ها برای زخم معده در طب چینی است.
موارد احتیاط و منع مصرف زنجبیل
همان‌طور که گفتیم، زنجبیل باعث بهبود گردش خون در افراد سالم می‌شود. البته همین خاصیت می‌تواند بیمارانی را که با مشکل لخته شدن خون مواجه‌اند، دچار مشکل کند.
به عبارت دیگر چنین افرادی با مصرف زنجبیل، مستعد تشدید خونریزی می‌شوند. بنابراین مبتلایان به اختلالات خونی مانند هموفیلی، باید از مصرف این گیاه دارویی خودداری کنند. به این موارد هم توجه کنید:
- افرادی که داروهای قلبی، دیابت یا فشار خون مصرف می‌کنند هم حتما باید در مورد مصرف زنجبیل و همچنین با پزشک خود مشورت کنند.
- توجه داشته باشید که گاهی تداخلات دارویی در این موارد بسیار جدی است. وقتی داروهایی مانند “بتابلاکرها”، داروهای ضد‌انعقاد خون و انسولین با زنجبیل ترکیب شوند، می‌توانند بسیار خطرناک باشند.
- زنان باردار هم باید در مصرف زنجبیل احتیاط کنند. معمولا مصرف این گیاه دارویی در سه ماه اول بارداری باعث کاهش تهوع صبحگاهی و ضعف مادر می‌شود، اما در سه ماهه آخر می‌تواند خطر زایمان زودرس را به همراه داشته باشد!
معمولا متخصصان تغذیه به افرادی که منع مصرف زنجبیل دارند توصیه می‌کنند به جای آن، از فلفل دلمه‌ای قرمز و فلفل شیرین استفاده کنند.
سنبل الطیب
سنبل الطیب یا علف گربه گیاهی است که در جنگل‌های کم‌درخت و در حاشیه جویبارها و گودال‌ها و در بیشتر مناطق آسیایی می‌روید. ساقه آن تا دو متر به صورت عمودی رشد می‌کند و گل‌هایی به رنگ سفید یا صورتی و به صورت خوشه‌ای دارد.
طعم سنبل الطیب تلخ است اما بسیار خوشبو و معطر است. به علاوه عطر این گیاه بسیار مورد علاقه گربه‌ها است و این حیوانات بوی این گیاه را حتی از فواصل دور هم تشخیص داده و به سمت آن می‌روند.
قسمت مورد استفاده و دارویی این گیاه، ریشه آن است که پس از خشک شدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آید. طبیعت این گیاه گرم و خشک است و خواص درمانی بینظیری دارد.
خواص دارویی سنبل الطیب
مهم‌ترین خاصیت سنبل الطیب تاثیر فوق‌العاده آن بر آرامش اعصاب و آرام‌سازی عضلات است. صدها سال است که این گیاه دارویی برای درمان بی‌خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرد و اگر در حد اعتدال مصرف شود، برخلاف قرص‌های خواب‌آور هیچ‌گونه عوارض جانبی مانند وابستگی یا اعتیاد ندارد.
- سنبل الطیب، ضد‌تشنج و ضد‌هیجان است و میگرن را برطرف می‌کند.
- این گیاه، ضد کرم روده و معده است و به عنوان یک ضد‌اسپاسم طبیعی، دردهای دوران قاعدگی را کاهش می‌دهد.
- این داروی طبیعی، کاهشدهنده فشار خون است و از این طریق به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.
- سنبل الطیب درمان موثری برای درد سیاتیک، سکسکه‌های مداوم، حالت تهوع، بیماری مالیخولیا و مرض قند است.
بر اساس تحقیقات انجام شده، سنبل الطیب دارویی موثر برای درمان مشکلات بی‌قراری در کودکان بیش‌فعال است.
موارد احتیاط و منع مصرف سنبل الطیب
دقت داشته باشید که سنبل الطیب ممکن است با داروهای خواب یا ضد‌حساسیت شما تداخل داشته باشد، بنابراین حتما پیش از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
- زیاده‌روی در مصرف سنبل الطیب می‌تواند باعث سردرد، سرگیجه و ناراحتی‌های معده شود.
- خاصیت آرام‌بخش این گیاه دارویی باعث خواب‌آلودگی می‌شود، بنابراین پیش از رانندگی از مصرف آن خودداری کنید.
توصیه می‌شود از مصرف سنبل الطیب برای کودکان زیر ۵ سال، خودداری کنید.
بابونه
بابونه گیاهی بسیار معطر با ارتفاع تقریبی ۳۰ سانت است. این گیاه دارویی ساقه‌ای سبز رنگ مایل به سفید و برگ‌هایی کوچک و کرک‌دار دارد. گل‌های آن در قسمت وسط زرد رنگ و دارای گلبرگ‌هایی سفید رنگ هستند که در انتهای ساقه و در تابستان رشد می‌کنند.
نمونه آلمانی این گیاه در دنیا معروف است و در ایران هم در استان‌های غربی کشور مانند یاسوج به صورت خودرو می‌روید
هرچند چای بابونه یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین چای‌های گیاهی است، اما این گیاه از آن دست گیاهان دارویی است که مصرف روغن و ضماد آن هم در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر است. بخش دارویی این گیاه مربوط به گل‌های آن است.
خواص دارویی بابونه
بابونه خواص دارویی فراوانی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- این گیاه فوق‌العاده، ضد‌التهاب، ضد‌میکروب، ضد‌اسپاسم، ضد‌اضطراب، ضد‌اسهال و ضد‌سرطان است.
- بابونه، تقویت‌کننده طبیعی مغز و اعصاب، معده، حافظه و سیستم ایمنی بدن است.
- این گیاه، فشار خون را کاهش می‌دهد و گشادکننده عروق بدن است.
- جوش‌های غرور و آکنه، زخم‌های جلدی و ورم و قرمزی پوست را برطرف می‌کند.
- یک گیاه بسیار موثر برای بهبود محل سوختگی پوست است.
- بابونه هم مانند سنبل الطیب یک آرام‌بخش قوی است و مشکلات مربوط به خواب، بی‌قراری و اضطراب را درمان می‌کند.
- این گیاه با محتوای آنتی‌اکسیدانی بالای خود از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند.
- خاصیت ضد‌اسپاسم بابونه، رفع‌کننده دردهای قاعدگی است.
- این گیاه، تاثیر فوق‌العاده‌ای در کاهش وزن دارد.
موارد احتیاط و منع مصرف بابونه
به موازات اثرات درمانی، مصرف بی‌رویه این گیاه دارویی، می‌تواند عوارضی هم به دنبال داشته باشد که بعضی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- بابونه یک رقیق‌کننده طبیعی خون است، بنابراین حداقل ۷ روز قبل از عمل جراحی، مصرف این گیاه را قطع کنید.
- اگر بعد از مصرف این گیاه دچار واکنش‌های آلرژیک مانند ضخیم شدن زبان، تورم لب‌ها، چشم‌ها و گلو یا احساس سفت شدن گلو و خارش بدن شدید، مصرف آن را متوقف کنید. البته این حالت‌ها به ندرت اتفاق می‌افتد.
- زنان باردار نباید بابونه مصرف کنند، چون این گیاه می‌تواند باعث سقط جنین شود. به علاوه امکان ایجاد آلرژی بر اثر مصرف بابونه در دوران بارداری و شیردهی بیشتر است. در این شرایط برای جلوگیری از تحریک، از مصرف آن خودداری کنید.
- خانم‌هایی که قصد بارداری دارند هم باید در مقدار مصرف بابونه احتیاط کنند. توصیه می‌شود در این مورد حتما با پزشک خود مشورت داشته باشند.
- بابونه حاوی ماده‌ای به نام کومارین است که احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد. بنابراین افرادی که دارای اختلالات خونریزی هستند باید از مصرف آن خودداری کنند.
- زیاده‌روی در مصرف چای بابونه می‌تواند باعث استفراغ شود.
توجه داشته باشید که مصرف این گیاه ممکن است وضعیت آسم را حادتر کند