اشتباهات رایج دانشجویان در نوشتن پروپوزال
انجام پروپوزال یکی از سخت‌ترین و مهمترین مراحل در نوشتن پایان نامه و رساله دکتری است. بنابراین دقت در انجام آن به معنی یک پایان خوب است. در اینجا ما به اشتباهات رایج دانشجویان در نوشتن پروپوزال تحقیقاتی اشاره می‌کنیم تا بتوانید پروپوزال خود را با اطمینان تهیه کنید و شانس تایید آن را به حداکثر برسانید.
موضوع تحقیق بسیار گسترده و پراکنده
یکی از اشتباهات رایج در نوشتن پروپوزال این است که موضوع تحقیق بسیار پراکنده است. به عبارت دیگر، تحقیقات روی یک موضوع خاص متمرکز نشده‌اند، در نتیجه پروپوزالی به وجود می‌آید که جهت نامشخصی دارد و بسیاری از سوالات را بی‌پاسخ می‌گذارد. درواقع کیفیت بر کمیت برتری دارد و تمرکز رو یک موضوع خاص و محدود به شما این امکان را می‌دهد که موضوع را عمیقاً بررسی کنید. مشکل دیگری که در این رابطه وجود دارد این است که، اغلب اوقات دانشجویان موضوع دقیقی در ذهن خود دارند، اما آن را به خوبی در پروپوزال خود بیان نمی‌کنند. به عبارت دیگر، اطمینان حاصل کنید علاوه بر اینکه موضوع پژوهشتان متمرکز و دقیق است، با پروپوزال خود نیز به خوبی ارتباط برقرار کرده‌اید.
همسو نبودن اهداف، عنوان و سوالات تحقیق
یکی دیگر از اشتباهات رایج در نوشتن پروپوزال که در طرح‌های تحقیقاتی ضعیف‌تر مشاهده می‌شود، عدم همسویی بین اهداف و عنوان تحقیق با سؤالات تحقیق است. یک موضوع تحقیقاتی خوب، مجموعه خوبی از اهداف، عنوان و سوالات تحقیق است که باید دریک راستا باشند تا اساتید دانشگاه شما را متقاعد کند که تحقیقتان را تأیید کنند. گاهی اوقات هر سه نادرست هستند و گاهی اوقات فقط یکی از آنها نامناسب است. هر حال، این مشکلی است که می‌تواند منجر به رد پروپوزال شود، زیرا این سه عنصر باید با هم مرتبط شوند.
موضوع پروپوزال به خوبی بیان نشده است
بیان ضعیف موضوع تحقیق یکی از دلایل رایج برای رد پروپوزال است. برای اینکه موضوع تحقیق به خوبی بیان شود، باید هم اصالت و هم اهمیت را نشان دهید. اصالت به این معنی است که موضوع پیشنهادی شما جدید است، یا حداقل در چارچوب خود (مثلاً در یک کشور یا صنعت خاص) نو است. وسعت این تازگی بسته به دانشگاه، برنامه و سطح تحصیل شما متفاوت خواهد بود. به عبارت دیگر، شما نمی‌توانید درباره چیزی که قبلاً مورد تحقیق قرار گرفته است تحقیق کنید.
برای انجام این کار، باید بفهمید که چه چیزی در مجموعه دانش فعلی گم شده است و تحقیقات خود را برای پر کردن این شکاف انجام دهید. اهمیت عامل دوم است، صرف اینکه یک موضوع منحصر به فرد است به این معنی نیست که مهم است. شما باید بتوانید توضیح دهید که انجام تحقیقات پیشنهادی شما چه مزایایی خواهد داشت؟ چه کسی سود می‌برد؟ آنها چگونه سود خواهند برد؟ چگونه می‌توان از دانش جدید توسعه یافته در جهان چه در دانشگاه و چه در صنعت استفاده کرد؟ بنابراین، هنگامی‌که پروپوزال خود را می‌نویسید، مطمئن شوید که اصالت و اهمیت موضوع پیشنهادی خود را به وضوح بیان کرده‌اید.
پروپوزال دارای پایه نظری ضعیفی است
پروپوزال باید دارای یک پایه نظری قوی باشد. به عبارت دیگر، باید نشان دهید که مطالعه لازم را انجام داده‌اید و با تحقیقات موجود آشنا هستید. برای انجام این کار، باید یک خلاصه یکپارچه از تحقیقات موجود ارائه دهید. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:
- کمبود منابع و تکیه بر عقاید شخصی به جای منابع معتبر
- استفاده ز منابع نامعتبر، مانند پست‌های وبلاگ، وب سایت‌های شخصی و غیره
- استفاده بیش از اندزه از منابع قدیمی
روش و اجرای تحقیق به خوبی بیان نشده است
از عمده اشتباهات رایج در نوشتن پروپوزال این است که دانشجویان جزئیات کافی در این بخش ارائه نمی‌دهند. اغلب به این دلیل است که آنها دقیقاً نمی‌دانند که قرار است چه کاری انجام دهند. گاهی نیز طراحی واضحی در ذهن خود دارند، اما برنامه خود را روی کاغذ نمی‌آورند. از جمله این جزئیات عبارتند از:
- فلسفه تحقیق: مجموعه باورهایی که تحقیق شما بر اساس آن استوار است.
- رویکرد تحقیق
- استراتژی تحقیق: نحوه انجام تحقیق (تجربی ، مطالعه موردی، و غیره)
- زمان: مدت زمانی که در آن داده‌های خود را جمع آوری میکنید
- تکنیک‌ها و روش‌ها: روش‌های جمع‌آوری داده‌های مورد نظر، روش تجزیه و تحلیل داده‌ها، روش نمونه‌گیری و غیره
همچنین، با توجه به محدودیت‌ها، پروپوزال باید کاربردی باشد. اگر منابع (مثلاً پول، تجهیزات، تخصص و غیره) برای انجام آن نداشته باشید، حتی یک طراحی درخشان هم بی‌مصرف است.
متن ضعیف و یکپارچه نبودن آن
یکیدیگر از اشتباهات رایج در نوشتن پروپوزال متن ضعیف است:
- نوشتن بدون جهت یا پراکنده: به عنوان مثال، نوشتاری که از یک نقطه به نقطه دیگر می‌پرد.
- شکل‌گیری ضعیف استدلال: از جمله، فقدان مقدمه و نتیجه‌گیری، نتیجه‌گیری‌های غیر مرتبط و استدلال ضعیف
- زبان نامناسب : استفاده از لحن غیر رسمی و وجود مشکلات دستور زبانی
- مسائل مربوط به ارجاع: به عنوان مثال، کمبود منابع یا منابع با فرمت نادرست
- شرح جدول و شکل: به عنوان مثال، نقص در شرح و شماره شکل و جدول، تصاویر و نمودارها با کیفیت پایین
برنامه‌ریزی ضعیف پروژه و مدیریت ریسک
پروپوزالی به خوبی بیان شده است که تمام جنبه‌های عملی و خطرات را در نظر می‌گیرد. آنچه در اینجا مهم است این است که واقع بین باشید. انجام پایان نامه ارشد و دکتری تقریباً همیشه بیشتر از آنچه انتظار دارید طول می‌کشد، به خصوص اگر اولین کار تحقیقاتی شما باشد. ما همچنین توصیه می‌کنیم که مدیریت ریسک را در نظر بگیرید. به عنوان مثال، جمع‌آوری داده‌ها ممکن بیش از حد انتظار طول بکشد. آنچه که بسیار مهم است این است که نشان دهید که به تحقیق خود فکر کرده‌اید و یک برنامه عملی واقع بینانه و قابل مدیریت دارید.
عدم رعایت معیارهای مدنظر دانشگاه
برخی از دانشگاه‌ها یک الگوی پروپوزال ارائه می‌دهند و همچنین قالب بندی الزامات (مانند فونت، فاصله بین خطوط، اندازه حاشیه، فرمت ارجاع و غیره) دقت کنید. اغلب دانشگاه‌ها معیارهای ارزیابی ارائه می‌دهند، و دقیقاً آنچه را که باید در هر بخش از پروپوزال آورده شود، توضیح می‌دهد. بنابراین هر آنچه که مد نظر دانشگاه است را به دقت مطالعه کنید و مطمئن شوید که پروپوزالتان کاملاً با معیارهای ارزیابی مطابقت دارد.
اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی
بسیاری از اساتید زمانی که یک پروپوزال را بازبینی و ارزیابی می کنند از بسیاری جهات نقاط ضعف و کمبودهایی را در آن مشاهده کرده و از دانشجو درخواست می کنند که تحقیق مورد نظر را مجدد انجام دهد. اگر به عنوان یک پژوهشگر چندین پروپوزال را مورد بررسی قرار دهید، متوجه خواهید شد که اشتباهات رایج معمولا در بخش انتخاب موضوع، کانتریبیوشن تحقیق و انتخاب متودولوژی صحیح رخ می دهد.
بروز این اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی با گذشت زمان و افزایش تجربه فرد کاهش می یابد ولی تضمین کننده این موضوع نیست که افراد با تجربه هیچوقت چنین اشتباهاتی را مرتکب نمی شوند. به طور کلی اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی عبارتند از:
1. متقاعد کننده نبودن تحقیق: یکی از عواملی که باعث عدم جذب مخاطب نسبت به پروپوزال و عدم توجه به محتوا می شود، عدم توانایی در تبیین بیان مسئله، ضرورت و اهمیت تحقیق است. زمانی که یک پژوهشگر نتواند اهمیت و ضرورت انجام و پیاده سازی یک تحقیق را به درستی بیان کند، درنهایت چرایی انجام آن مشخص نشده و اختصاص هزینه و زمان برای آن توجیهی نخواهد داشت. بنابراین متقاعد کننده بودن پروپوزال از اهمیت بالایی برخوردار است که معمولا اشتباهاتی زیادی در راستای انجام آن رخ می دهد.
2. اختصاصی نبودن موضوع تحقیق: منظور از اختصاصی نبودن موضوع تحقیق این است که عنوان انتخاب شده بسیار کلی بوده و دقیقا حوزه تحقیق مشخص نیست و مخاطب نمی تواند متوجه شود که پژوهشگر قصد انجام چه کاری را دارد. موضوعات کلی و مبهم معمولا نمیتوانند پژوهش مناسبی باشند، چرا که قابل اندازه گیری و پیاده سازی نیستند.
3. عدم وجود کانتریبیوشن (Contribution): یکی دیگر از مشکلات رایج در پروپوزال نویسی عدم ایجاد ارزش افزوده در تحقیق است. چه چیزی تحقیق و پژوهش شما را نسبت به سایرین متمایز می کند؟ تحقیق شما چه کاربردهایی برای جامعه یا سازمان مورد نظر خواهد داشت؟ چه فاکتورهایی جدیدی را نسبت به پژوهش های پیشین در کارتان مورد استفاده قرار داده اید؟ تمامی این سوالات مربوط به کانتریبیوشن یا نوآوری در تحقیق است که در نهایت موجب افزایش کیفیت مقاله شما خواهد شد.
4. پلاجریسم: یکی از عوامل بسیار رایج در پروپوزال و تحقیقات علمی، موضوع پلاجریسم یا سرقت ادبی است. سرقت ادبی بدین معنا که پژوهشگر در زمان نگارش و آماده سازی محتوای پروپوزال در بخش بیان مسئله، ادبیات موضوع و مقدمه تحقیق اقدام به استفاده از منابع مختلف می کند ولی تمامی متون مورد استفاده را به صورت کپی و پیست قرار داده و یا پس از انجام تغییرات نام نویسندگان را ذکر نمی کند. بخاطر داشته باشید که وجود پلاجریسم در تحقیق عامل بسیار مهمی برای ریجکت درجا تحقیق است.
5.اطلاعات نادرست در بخش روش تحقیق: برخی از پژوهشگران به دلیل عدم تسلط بر مباحث روش تحقیق و متودهای تحلیل آماری سعی میکنند اطلاعات مبهم و یا کلی را در بخش متودولوژی قرار دهند. ولی به خاطر داشته باشید که یکی از مهمترین بخش های پروپوزال همین بخش است. چرا که به واسطه آن مشخص میکنید جامعه آماری و ابزار تحلیل داده های تحقیق شما چه چیزهایی هستند و چه محدودیت هایی را برای شما ایجاد خواهند کرد.