کتراک چیست؟ تخریب بتن با دینامیت بی صدا
از چکش تخریب و واترجت گرفته تا استفاده از دینامیت؛ این‌ها همه از روش‌های تخریب بتن هستند. اما تابه‌حال نام کتراک به‌گوش‌تان خورده؟ کتراک یا دینامیت بی‌صدا یکی دیگر از روش‌های تخریب بتن است که طرفداران زیادی دارد. در این نوشتار از سبزگستر رایان صبا؛ به نحوه خرید کتراک خارجی و نحوه استفاده از آن می‌پردازیم.
کتراک چیست؟
کتراک ماده‌ای شیمیایی و پودری است که پس از حل شدن با آب، در بتن تزریق می‌شود. این ماده با ایجاد یک نیروی کششی در بتن و بدون آنکه تولید حرارت یا صدایی کند، با ایجاد نیروی انبساطی 18000 PSI باعث تخریب آن می‌شود. به‌همین دلیل به این ماده دینامیت بی‌صدا هم می‌گویند. کتراک در ساخت‌وساز، راه‌سازی، معادن سنگ و مکان‌هایی با محدودیت صوتی و فضای محدود کاربرد دارد. میزان تخریب کتراک به نوع و نحوه استفاده از آن بستگی دارد. انواع کتراک براساس مدت زمان تخریب آن‌ها طبقه‌بندی می‌شود. به عنوان مثال، کتراک ۲ ساعته، به‌زمانی حدود ۲ ساعت برای تخریب بتن نیاز دارد و کتراک ۲۴ ساعته، به ۸ تا ۲۴ ساعت.
مزایا و معایب استفاده از کتراک
کتراک هیچ انفجار و صدایی ایجاد نمی‌کند. برخلاف دینامیت، خرید آن بسیار راحت است و استفاده از آن خطری را برای کاربر به‌وجود نمی‌آورد. همچنین، خرید این ماده بسیار به‌صرفه‌تر از روش‌های دیگر تخریب بتن است. علاوه‌براین، نحوه استفاده از کتراک بسیار راحت است و نیاز به آموزش خاصی ندارد. مانند هر وسیله دیگری، استفاده از کتراک هم معایبی دارد. با حل شدن این ماده در آب، گاز سمی ایجاد می‌شود که می‌تواند آسیب‌های تنفسی جدی به کاربر وارد کند. به‌همین‌دلیل در زمان اختلاط باید با رعایت موارد ایمنی انجام شود.
مواد تشکیل دهنده کتراک چیست؟
کتراک از ترکیب آهک سوخته با مقدار کمی سیمان پرتلند ساخته می‌شود. آهک سوخته یا اکسید کلسیم ماده‌ای سفیدرنگ و قلیایی است. این ماده تشکیل‌شده از هیدروکسیدهای کلسیم، سیلیکون، منیزیم، آلومینیوم و آهن است.
نحوه استفاده از کتراک
ابتدا در بتن یا سنگ، سوراخ‌های کوچکی ایجاد می‌کنیم. از آنجاییکه کتراک ماده‌ای شیمیایی است، استنشاق آن برای کاربر بسیار خطرناک است. به‌همین دلیل در زمان استفاده از این ابزار، از عینک و ماسک ایمنی و دستکش پلاستیکی استفاده کنید. برای تخریب بتن یا سنگ توسط کتراک، هر ۳ کیلوگرم از این ماده را با ۱ لیتر آب معمولی ترکیب کنید تا به مایع یک‌دستی تبدیل شود. سعی کنید این کار را در ظرف‌های پلاستیکی انجام دهید. دمای آب در زمان اختلاط باید بین ۱۵ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد باشد. به محض ترکیب کتراک با آب، واکنش‌های شیمیایی آغاز می‌شود.
شرکت‌های تولیدکننده کتراک بر روی بسته‌بندی محصول میزان دقیق استفاده این ابزار را نوشته‌اند. اما به‌طورکلی مقدار استفاده از این ماده در سنگ، بتن و ساروج برای هر مترمکعب حدود ۷ تا ۱۵ کیلوگرم است. اگر ماده‌ای که قصد تخریب آن را دارید، در محیط بسته یا داخل خاک باشد، باید حدود ۲۰ تا ۵۰ در هر مترمکعب استفاده شود. مایع موردنظر را در سوراخ‌ها می‌ریزیم. همان‌طور که گفتیم کتراک‌ها براساس مدت زمانی که برای تخریب نیاز دارند، طبقه‌بندی می‌شوند. مایع شروع به انبساط می‌کند. پس از گذشت مدت زمان مورد نیاز، بتن یا سنگ ترک می‌خورد.
چرا مواد کتراک محبوب است؟
کتراک بدون هیچ‌گونه انفجار، سبب تخریب بتن و یا سنگ‌ها می‌شود. این موضوع سبب شده است که در بسیاری از کشورها به آسانی در دسترس قرار بگیرد و به طور گسترده استفاده شود. دقیقا برعکس مواد منفجره که دسترسی به آن بسیار چالش برانگیز و دشوار است. از طرف دیگر سادگی استفاده از کتراک نسبت به مواد منفجره باعث شده است تا به آموزش خاص و یا استفاده از نیروی متخصص نیاز نداشته باشید.
اما مهم‌ترین مزیت استفاده از کتراک این است که نسبت از مواد شیمایی مانند باروت، دینامیت و دیگر مواد منفجره، بسیار ایمن است و با رعایت یک سری از دستور عمل‌های ضروری، هیچ گونه خطری در هنگام کار ندارد. تنها نکته مهم که باید هنگام استفاده از این ماده رعایت کنید این است که در ساعات اولیه استفاده از کتراک در محل مورد نظر باید به دقت نظارت نمائید تا از هرگونه حادثه احتمالی جلوگیری به عمل آید.
کتراک، ساده و بدون سر و صدا
نحوه استفاده از کتراک بسیار ساده است و خطر زیادی برای انسان و یا محیط زیست ندارد که محبوبیت این ماده را افزایش می‌دهد. همچنین خرید کتراک بسیار اقتصادی تر از دیگر روش های از بین بردن بتن است. مایع تخریب کننده بتن و سنگ کتراک هیچ‌گونه صدایی تولید نمی‌کند. کتراک هنگام مخلوط شدن با آب گاز سمی تولید می‌کند که برای چشم بسیار مضر است و سبب بروز آسیب جدی می‌شود؛ پس بهتر است حتما نکات ایمنی را رعایت کنید.
مواد تشکیل دهنده کتراک
مواد تشکیل دهنده کتراک عمدتا از اکسید کلسیم (CaO) یا آهک سوخته است که معمولاً با کمی سیمان پرتلند مخلوط می‌شود. اکسید کلسیم که با عنوان آهک زنده یا آهک سوخته نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی بسیار پرکاربرد است این ترکیب به شکل جامد، به رنگ سفید، سوزاننده، قلیایی و به شکل کریستالی در دمای اتاق است.
اصطلاح پرکاربرد «آهک» به مواد معدنی حاوی کلسیم اشاره دارد که در آن‌ها کربنات ها، اکسیدها و هیدروکسیدهای کلسیم، سیلیکون، منیزیم، آلومینیوم و آهن غالب هستند. در مقابل، آهک زنده به‌طور خاص برای ترکیب شیمیایی منفرد اکسید کلسیم کاربرد دارد. اکسید کلسیمی که در فرآوری بدون واکنش در محصولات ساختمانی مانند سیمان زنده می‌ماند، آهک آزاد نامیده می شود.
قدرت تخریب کتراک
تخریب بتن و شکستن سنگ به وسیله کتراک بسیار آسان است. این پودر پس از مخلوط شدن با آب، با قدرت انبساط شگفت‌انگیز 18000 PSI را ارائه می‌دهد. کتراک که در سوراخ‌های حفرشده ریخته می‌شود، می‌تواند بتن و سنگ‌ها را با خیال راحت و بی‌صدا بشکند. اما این تنها مزیت کتراک نیست؛ بلکه این پودر ایمن‌تر و آسان‌تر است و صرفه بیشتری نسبت به دریل مکانیکی، جک همراه و انفجارهای عظیم دارد.
طریقه استفاده از کتراک
حالا که متوجه شدید، کتراک چیست ، نوبت به آن می‌رسد که با طریقه استفاده از آن آشنا شوید. کتراک را با نسبت ۳ کیلو پودر کتراک با ۱ لیتر آب به خوبی مخلوط می‌کنند تا مایع تخریب کننده بتن یک دستی به وجود آید. واکنش های شیمیایی در تخریب بتن با کتراک دقیقا پس از ترکیب پودر کتراک با آب شروع می‌شود. قدرت تخریب کتراک به نوع کتراک استفاده شده، نحوه استفاده از کتراک و همچنین کار شما بستگی دارد.
مثلا اگر بخواهیم کتراک را از نظر قدرت تخریب و درجه سختی بررسی کنیم، در صورتی که کتراک ۳۰ دقیقه‌ای استفاده کنید، بعد از حدود ۱۰ تا ۳۰ دقیقه تخریب صورت می‌گیرد و اگر کتراک ۲ ساعته را مورد استفاده قرار دهید، تخریب حدود ۱ تا ۲ ساعت به طول می‌انجامد. اما اگر از کتراک ۲۴ استفاده می‌کنید، باید بین ۸ تا ۲۴ ساعت منتظر وقوع تخریب باشید.
نکات مهم ساخت کتراک یا مایع تخریب کننده بتن
برای ساخت کتراک باید به نکات مهمی توجه نمائید که نتیجه کارتان مطلوب باشد و بتن‌های مورد نظرتان را به خوبی تخریب نمائید. در ادامه به برخی از این نکات اشاره می‌شود.
- میزان مخلوط کتراک با آب، ۳ کیلو پودر در یک ۱ لیتر آب است
- بهتر است مخلوط در ظروف پلاستیکی تمیز انجام شود
- باید از آب معمولی استفاده شود
- حرارت آب برای ساخت مخلوت حتما باید بین ۱۵ تا ۴۰ درجه سانتی گراد باشد
سوالات متداول:
آیا استفاده از کتراک در هر سطحی مناسب است؟
خیر. از این ماده در سنگ‌های پرشکاف استفاده نکنید. از آنجاییکه کتراک از شکاف‌های بسیار ریز هم عبور می‌کند، از این ماده بهتر است در بتن‌ها و سنگ‌های بدون شکاف استفاده شود.
منبع: