نوجوانی فصلی از زندگی است که با حساسیت‌های خاصی مواجه است. این دوره که بین کودکی تا بزرگسالی است به اعتقاد روان‌شناسان، دوره بحران است و اگر والدین بتوانند نوجوان خود را در این دوره به‌خوبی تربیت کنند، می‌توانند خیالشان برای دوره جوانی و بزرگسالی فرزندشان راحت باشد.
مریم خیری، مدرس دوره‌های فرزند پروری در گفت‌وگو با مجله آنلاین اظهار کرد: بچه‌ها صحبت کردن را دوست دارند بدون آن‌که به حریم آنها تجاوز کنیم. باید در ارتباط با نوجوان مرز مشخص کنیم و یاد بگیریم که کجا به آنها محبت کنیم.
خیری با تأکید بر وقت‌گذرانی مثبت نوجوان با والدین عنوان کرد: نوجوانی فصل سرکشی و جنگجویی است، برای همین نوجوان در ارتباط با والدین و دنیای بیرون مدام لباس رزم می‌پوشد و در جنگ با خودش و والدین و اطرافیانش است و اگر به جنگ با آنها نرود، به جنگ با خودش برمی‌خیزد و در جنگ با خودش ممکن است تیشه به ریشه‌اش بزند.
وی با اشاره به اینکه در ارتباط مؤثر با نوجوان باید به چهار گام ارتباطی توجه کرد، گفت: باید در اولین گام، وقت‌گذرانی مثبت با نوجوان داشته باشیم، به طوری که زمان، مکان و موضوع این وقت‌گذرانی موردنظر او باشد.
این روانشناس گفت: مهم‌ترین مانع ارتباطی درزمینه‌ی ارتباط با نوجوان این است که رفتار والدین حالت نصیحت گونه به خود بگیرد یا سؤالات از او پی‌درپی و مداوم و شبیه بازجویی باشد.
برای ایجاد ارتباط با نوجوان باید به سراغ علایقش برویم
وی با بیان اینکه اگر نوجوان علاقه‌ای به وقت‌گذرانی با والدینش ندارد، خود نشان‌دهنده این است که رابطه‌اش با آنها خراب است و از ارتباط با آنها ترس دارد یا حوصله غر زدن‌هایشان را ندارد، گفت: برای ایجاد ارتباط با نوجوان باید به سراغ علایقش برویم و اگر بازهم نیامد در پی افراد موردعلاقه‌اش باشیم و در کنار شخص موردعلاقه‌اش به او نزدیک‌تر شویم.
خیری، وقت‌گذرانی مطلوب و مثبت با نوجوان را در ایجاد ارتباط صمیمی‌تر با او مؤثر دانست و گفت: بارها در بین مراجعه‌کننده‌ها به مراکز مشاوره می‌بینیم، وقت‌گذرانی بیشتر والدین با نوجوانان و درک هیجانات آنها در این دوره، ارتباطشان را با والدین قوی‌تر می‌کند.
وی با بیان اینکه هیجان، متناسب با سن نوجوانی است و ما باید نیاز به هیجان‌طلبی نوجوان را با گوش دادن به او، با همراهی کردنش و ارتباط گرفتن با او تأمین کنیم و در گام دوم ایجاد ارتباط با نوجوان، او را بدون هیچ قید و شرطی بپذیریم.
این روانشناس بالینی سومین گام در برقراری ارتباط با نوجوان را چشم‌پوشی کردن از اشتباهات کوچک او عنوان کرد و گفت: ما باید رابطه خوبی با نوجوان برقرار کنیم و در ایجاد ارتباط با نوجوان باید از سرزنش، کنایه، نصیحت، تحقیر، توهین، قضاوت کردن، غر زدن، نق زدن و انتقاد پرهیز کنیم.
وی با بیان اینکه رفتارهای دائماً در حال سرزنش نوجوان، او را از والدین دور می‌کند، تصریح کرد: هر رفتاری برای تثبیت نیازمند تشویق است، لذا در چهارمین گام برای ایجاد ارتباط مؤثر باید رفتار نوجوان را تشویق کنیم، زیرا او برای بروز رفتارهای مناسب نیازمند تشویق است.
خیری با بیان اینکه نسل امروز مایل نیست بین دختر و پسر تفاوتی باشد و این را در ظاهر این نسل به‌خوبی می‌بینیم، گفت: نوجوان نیازمند برنامه است و به‌جای اینکه پدر و مادرها نقش خود را به دیگران واگذار کنند، خود باید تلاش کنند نوجوان را نزدیک به خود نگه‌دارند زیرا آنها با دور شدن از پدر و مادر، به اولین نفری که محبت ببینند، نزدیک می‌شوند.
وی با بیان اینکه باید والدین ایمنی برای نوجوان باشیم، گفت: اغلب نوجوانانی که گرفتار روابط عاشقانه، اعتیاد به مواد مخدر و ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شوند آن‌هایی هستند که در رابطه با والدین تحت‌فشارهای مختلف بوده‌اند و پدر و مادر نتوانسته‌اند با آنها ارتباط خوبی بگیرند و والدین ایمنی باشند.
این روانشناس بیان کرد: والدین باید در ارتباط با نوجوان حساس، در دسترس و پاسخگو باشند زیرا نوجوانان پر از هیجان است و در مواقع تصمیم‌گیری اگر والدین در دسترس‌شان نباشند از دوستانشان که مثل خود آنها کم‌تجربه‌اند مشورت می‌گیرند و گاه برخی تصمیماتشان دردسرساز می‌شود.
وی با بیان اینکه در دوره نوجوانی دوستان نقش پررنگی دارند، گفت: اگر دوست دارید نوجوانتان به‌اندازه دوستانش به شما نزدیک باشد باید به‌عنوان والدین، نرم وارد شوید و از نوجوان، زیاد ایراد نگیرید، به حرف‌هایش گوش دهید و تعادل را در رابطه با او حفظ کنید.
بیشترین تعارضات نوجوان با والدین در سنین ۱۳.۵ تا ۱۵.۵ سال
این روانشناس بالینی و مدرس دوره‌های فرزند پروری، بیشترین تعارضات نوجوان با والدین را در سنین ۱۳.۵ تا ۱۵.۵ عنوان کرد و گفت: باید در این سنین، توانمندی، زیبایی و رفتارهای مطلوب نوجوان را تحسین کنیم تا خودباوری او افزایش یابد وگرنه دعوا و سرزنش نتیجه عکس می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه برای تحسین نوجوان، نباید منتظر کارهای بزرگ و خارق‌العاده باشیم بلکه همین کارهای کوچک او را هم باید تحسین کنیم، افزود: در تحسین نوجوان از بیان کنایه‌ای باید پرهیز کرد و باید روشن، واضح و شفاف و به‌صورت غیرکلامی با مهربانی و در مقابل دیگران، او را تحسین کنیم.
خیری در خصوص رفتارهای پرخطر دوران نوجوانی بیان کرد: برخی رفتارهای نوجوان از جمله افت تحصیلی، اعتیاد به مواد مخدر، اعتیاد به گوشی و فضای مجازی و ارتباط با جنس مخالف با توجه به فرهنگ ما نگران‌کننده است، لذا برای نظارت و کنترل نوجوان باید قوانینی برای او در نظر گرفت، البته برخی قوانین در ارتباط با نوجوان، قابل‌مذاکره و برخی غیرقابل مذاکره‌اند.
این روانشناس با تأکید بر اهمیت تنظیم قوانین برای نوجوانان اظهار کرد: البته نباید قوانین والدین برای نوجوان بیش از سه یا چهارتا باشد و قاطعیت والدین در اجرای قوانین و قراردادها، ضامن موفقیت در ایجاد ارتباط مؤثر با فرزندان است.
وی با بیان اینکه ترس، مادرِ همه مشکلات اجتماعی است؛ ابراز کرد: ترس نوجوان، منجر به پنهان‌کاری او می‌شود و با توجه به اینکه ذات دوران نوجوانی پنهان‌کاری است، وقتی با ترس همراه باشد، نوجوان دچار تحلیل‌های اشتباه می‌شود و بعد ممکن است در زندگی‌اش فاجعه رخ دهد .
خیری گفت: باید کاری کنیم نوجوانمان با ما راحت و بدون ترس سخن بگوید و ما به حرف‌هایش گوش دهیم و او را قضاوت نکنیم.
این روانشناس، والدین را الگوی اولیه فرزندان برشمرد و گفت: باید به‌عنوان والدین، الگوی خوبی برای فرزندان بوده و صبور، قاطع و مهربان باشیم. نوجوان امروز توصیه پذیر نیست نوجوان در جستجوی هویت است و او به‌خوبی سرزنش و منت را می‌فهمد و تاب‌آوری نسبت به منت و سرزنش ندارد، لذا باید در ارتباط با نوجوان منت و سرزنش را کم کرد.
خیری با بیان اینکه نسل نوجوان امروز توصیه پذیر نیست، گفت: تنها راه ارتباط مؤثر با نوجوان گام برداشتن در کنار او و همراه اوست و برای قرار گرفتن در تراز دوستانش باید سراپا گوش بود و به او نشان داد که او هر جا نیاز به کمک والدین داشته باشد، آنها حضور دارند و ورود می‌کنند.