مهسا بهادری: دور دوم مناظرات هم تمام شد و برنامه رسانه‌ای کاندیداها یکی پس از دیگری مطرح شد. از آن‌جایی که اکنون رقابت بین سعید جلیل و مسعود پزشکیان است پس دیدگاه این دو فرد در مواجهه با فیلترینگ و رسانه را بررسی می‌کنیم.
یکی از این کاندیداها تا حدودی موافق فیلترینگ یا به عبارتی اعمال برخی از محدودیت‌هاست و کاندیدای دیگر تا حدودی مخالف فیلترنیگ است و باور دارد «برای ارتباط با دنیا به اینترنت بدون فیلتر نیاز داریم» در ادامه دیدگاه‌های دو کاندیدا و تیم آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
انتشار پیام در ایکس بدون فیلترشکن
در مناظره‌ای که به تازگی برگزار شد، سعید جلیلی بدون آن‌که وعده‌ای درباره رفع فیلترینگ ارائه کند گفت: «به‌جای محدودیت، باید مسوولیت‌پذیری هوشمندانه، روشن، قانونی و غیرسلیقگی چه برای سکوهای خارجی چه داخلی شکل بگیرد.»
او می‌گوید: «فضای مجازی مانند فضای واقعی با زندگی مردم عجین شده و وظیفه دولت این است که از فرصت‌ها استفاده حداکثری کرده و تهدیدها را به حداقل برساند. حق مردم است که داده‌های آن‌ها در فضای مجازی حفظ شده و جلو کلاهبرداری و هرزه‌نگاری گرفته شود. آزادی و حق چگونه می‌تواند مستمر باشد؟ وقتی با مسوولیت‌پذیری همراه باشد.»
او با بیان اینکه درود می‌فرستم به دانشمندان و متخصصانی که در موضوع فضای مجازی منفعل برخورد نکرده و سعی کردند فضای مجازی را خوب بشناسند و بر آن سوار شده و حکمرانی کنند، می‌گوید: «ایجاد پیام‌رسان‌های داخلی مثل بله، روبیکا، سروش، ایتا، نشان، بلد، اسنپ، تپسی کافه بازار و باد صبا، کار بزرگی بود که در موضوع فضای مجازی، برخورد فعالانه داشتند. امروز در سطح جهان، فضای مجازی نقش فزاینده‌ای در حکمرانی دارد و گفته می‌شود که مرزهای جدید آنجاست که سکو، کاربر موثر و فعال داشته باشند.»
حامد خسروانی دبیر کارگروه دولت سایه در حوزه فضای مجازی و عضو ارشد ستاد سعید جلیلی از جمله ایده پردازان کاهش دسترسی مردم به اینستاگرام است، بنا به روایت انتخاب، او در تاریخ ۲۰ فروردین ۱۴۰۰ گفته است: «دو قطبی فیلترینگ و عدم فیلترینگ مسئله ی اصلی مردم نیست، لطفا به جای این برنامه های عملیات روانی، در مورد عدم توفیق تان در به انجام رساندن برنامه ی ششم توسعه در حوزه ی فناوری اطلاعات، شبکه ملی اطلاعات، دولت الکترونیک و از همه مهم تر ولنگاری فضای مجازی بگویید!»
وی همچنین در اظهار نظر دیگری نوشت: «جناب وزیر،پهنای باند موجود گویا کشش برگزاری کلاسهای آنلاین را ندارد،امروز دانشجویانم و ایضاً خودم چندین ساعت از عمرمان پای سیستم به هدر کاهش پهنای باند اختصاصی نرم افزارهای پرمصرف خارجی مثل اینستاگرام جهت افزایش پهنای باند دسترسی به سامانه های آموزش مجازی.»
البته جلیلی در میزگرد فرهنگی که ۲۶ خرداد برگزار شد گفت: «فیلترینگ و فضای مجازی پاسخ فرهنگی دارد نه امنیتی تاکید کرد: پاسخ آسیب‌های فضای مجازی مسئولیت‌پذیری است نه محدودیت.»
همچنین چند روز پیش نیز در شبکه ایکس یک جنجال بر سر همین ماجرا پیش آمد، سعید جلیلی کاندیدای انتخابات پیامی را بدون استفاده از فیلتر شکن منتشر کرد و کاربران نوشتند: « اینترنت بین المللی برای ایشان و اینترنت ملی برای بقیه مردم! سعید جلیلی در حساب توییتر خود بدون فیلتترشکن توییت می‌زند.»
وعده ایستادگی مقابل فروش فیلترشکن
مسعود پزشکیان، دیگر کاندیدای ریاست جمهوری معتقد است فیلترینگ و محدودیت اینترنت مانع برخی کسب‌وکارها شده و بسیاری از مشاغل را از دست دادیم و زمینه‌ساز مهاجرت بسیاری در این حوزه شده است. او می‌گوید: «اگر من رییس‌جمهور شوم، قطعا در مقابل ممنوعیت‌هایی که اعمال شده و موجب عصبانیت شده و موجب تخریب بسیاری از مشاغلی که در فضای مجازی وجود داشت شده است، می‌ایستم.»
به باور پزشکیان، «دسترسی به فضاهای مستهجن با استفاده از فیلترشکن خیلی راحت‌تر شده است» و می‌گوید: «دولت با آزاد کردن اینترنت می‌تواند فضا را مدیریت کند، چراکه در صورت مدیریت دولت، او می‌تواند اجازه ندهد که کاربران به فضاهایی که نباید بروند مراجعه کنند، اما در عین حال نیز باید اجازه دهد مردم از این فضا استفاده کنند. ما الان در حال اتوبان کردن خطوط باند اینترنت هستیم، اما هر ۵ متر برای آن مانع می‌گذاریم و این موانع اعصاب کسانی که از اینترنت استفاده می‌کنند را، خراب می‌کند.»
او می‌افزاید: «اگر ما بخواهیم در آینده از قافله علم و تمدن و هوش مصنوعی عقب نمانیم، لازمه‌اش این است که با دنیا با در نظر گرفتن محدودیت‌های امنیتی، ارتباطات اینترنتی داشته باشیم؛ الان به‌دلیل اینکه بستر برای فعالیت دانشمندان زحمت‌کش در این رشته آماده نیست، در حال خروج از کشور هستند؛ باید کاری کنیم که این دانشمندان از مملکت ما خارج نشوند. واقعیت این است که ما فضا را برای فعالان حوزه فضای مجازی در کشور آماده نکردیم.»
او وعده داد که زیرساخت‌ها را توسعه دهد و به‌صورت مکتوب تضمین داد که دولت او تمام‌قد در برابر فیلترینگ و فروش فیلترشکن می‌ایستد.
حمیده زرآبادی سخنگوی ستاد انتخاباتی پزشکیان، بخش هایی از سخنان مسعود پزشکیان در خصوص تحریم و فیلترینگ را در شبکه اجتماعی ایکس خود بازنشر کرد: «دکتر پزشکیان، در برابر تحریم، فیلترینگ و انحصار در اقتصاد دیجیتال می‌ایستم؛ با این سه درخواست بخش خصوصی هم‌دل و همراه هستم و به مردم گزارش شفاف خواهم داد.»
پس از بررسی این دیدگاه‌ها یک موضوعی مطرح می‌شود و آن هم بررسی دو دیدگاه است که چگونه امکان دارد برخی موافق فیلترینگ باشند اما کماکان خودشان از این فضا استفاده کنند؟ به همین بهانه به گفت‌وگو با فریدون صدیقی، غلامرضا نوری‌قزلجه، کامبیز نوروزی، محمود صادقی و کیوان کثیریان پرداختیم تا ابعاد این تناقض را بررسی کنیم.
فریدون صدیقی کارشناس و استاد ارتباطات نیز در پاسخ به این سوال توضیح می‌دهد: «نکته اساسی ماجرا این‌جاست، بیشتر کسانی که هم‌اکنون به عنوان نماینده مجلس اتخاب شدند، نقش جدی، موثر و پیش‌برنده در فیلترینگ فضای مجازی داشتند اما خودشان از همان فضا استفاده می‌کنند و این ماجرا از نظر سویه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بسیار دردناک است چون این تناقض باعث از دست رفتن سرمایه‌های اجتماعی بالفعل و بالقوه می‌شود و ما نباید این سرمایه‌ها را نادیده بگیریم.»
از منظر غلامرضا نوری‌قزلجه، نماینده مجلس شورای اسلامی این موضوع اصل نفاق است. او درباره این تعارض می‌گوید: «این تناقض و نفاق است. وقتی می‌گوییم نفاق یعنی آدم چیزی را برای دیگران نخواهد و برای خودش بخواهد، در این رفتار هم دو رویی وجود دارد و کسانی که در این مسیر هستند هیچ‌گاه خیرش را نمی‌برند. در دنیای امروز صحبت از فیلترینگ و این موضوعات اگر امروز هم خنده‌دار نباشد که هست، در آینده قطع به یقین خنده‌دار است. مردم باید این دسته از افراد را بشناسند یک دسته از پیام‌ها به صورت مستقیم بیان می‌شود و یک دسته دیگر به صورت غیر مستقیم بیان می‌شود، این رفتار و ماجرا هم به صورت غیر مستقیم پیام‌های بسیاری را در بر دارد که مردم باید نسبت به آن آگاه باشند.»
کامبیز نوروزی، حقوقدان نیز این ماجرا را یک تناقض آشکار و رایج میان تمام مقامات می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «این یک تناقض آشکار و پایان‌ناپذیر در نظام رسانه‌ای ایران است. مهم‌ترین رسانه‌ها متث واتساپ، ایکس، تلگرام و اینستاگرام در ایران فیلتر هستند. رسانه‌هایی که بسیار هم پرطرفدار هستند. مدیران این فضاها را فیلتر کرده‌ند اما در عین حال می‌بینیم که هم مردم عادی هم مقامات رسمی از این پلتفرم‌ها استفاده می‌کنند و مدام حوزه نفوذ این پلتفرم‌ها افزایش پیدا می‌کند. بسیاری از مقام‌های رسمی کشور، اعم از وزرا و نمایندگان کشور، بسیاری از حرف‌ها و پیام‌هایشان را از طریق همین پلتفرم‌ها مثل توییتر(ایکس فعلی) و اینستاگرام منتقل می‌کنند. این یک تناقض آشکار و لاینحل است و نظام رسانه‌ای رسمی کشور هم مایل نیست این رسانه‌ها را به رسمیت بشناسد، اما به جهات مختلف نمی‌تواند و گاهی هم نمی‌خواهد که این پلتفرم‌ها را نادیده بگیرد این تناقض وجود دارد و کلی که با مسئله اینترنت و شبکه‌های اجتماعی برخورد می‌شود این تناقض و مشکل حل نخواهد شد و این روند ادامه دارد.»
محمود صادقی، نماینده مجلس دهم نیز در پاسخ به این پرسش این یک تعارض نیست که همان افرادی که نقش جدی و تاثیرگذاری در فیلترینگ داشتند، حالا خودشان از این فضا برای ارائه برنامه‌ها و زدن حرف‌هایشان استفاده می‌کنند؟ می‌گوید: «تعارض که در همه رفتار این دوستان وجود دارد. آن کسانی که می‌گویند استفاده از فضای مجازی برای مردم حرام است برای خودشان حلال است و این ماجرا در همه موضوعات وجود دارد و نتیجه‌اش می‌شود اینکه کسانی که نقش جدی در فیلترینگ داشتند خودشان از فضای مجازی برای تبلیغات استفاده می‌کنند.»
کیوان کثیریان، کارشناس و منتقد سینما و تلویزیون هم نظر متفاوت‌تری نسبت به باقی اظهارنظرها ندارد، او هم مانند همه براین‌باور است که: «کسی که در ایکس و اینستاگرام تبلیغ می‌کند می‌داند که مردم از چه رسانه‌ای خوششان می‌آید و از چه رسانه‌ای خوششان نمی‌آید. آن‌ها می‌دانند که مردم از صداوسیما خوششان نمی‌آید و تبلیغ در صداوسیما برایشان تاثیر معکوس دارد و می‌دانند به همین خاطر هم کمتر روی آن متمرکز می‌شوند. البته کاندیداها از فضای رسمی تلویزیون استفاده می‌کنند اما مهم این است که تیزرهای تبلیغاتیشان در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. چون آن کاندیدا و تیم رسانه‌ای او کاملا می‌دانند که ضریب نفوذ فضای مجازی زیاد است و اینکه آدم این موضوع را بداند و هیچ تلاشی برای آن نکند، از ریا و دورویی است.»
۲۴۵۲۴۵