مجله آنلاین/قم یک پژوهشگر و مدرس دانشگاه گفت: نکته نگران کننده این است که بخش حیاط خانه «رهبری» به کارگاه شستشوی فرش تبدیل شده فعالیت های مداوم شستشو رطوبت بالا و استفاده از مواد شوینده در این کارگاه باعث فرسایش تدریجی ساختار بنا و آسیب جدی به معماری و مصالح سنتی آن شده است.
علی اکبر غلامی تابش پژوهشگر و نویسنده کتاب «ابنیه سنتی قم» در گفت وگو با مجله آنلاین اظهار کرد: خانه رهبری یک خانه تاریخی با قدمتی قابل توجه در بافت قدیم قم در سه راه بازار داخل راسته ی بازار نو و کوچه ی سیداسماعیل واقع شده است. این کوچه میزبان بناهای ارزشمند دیگری همچون خانه ی فیض نیز هست.
وی ادامه داد: این خانه تاریخی دارای ساختاری منحصربه فرد است که شامل سه جبهه مسقف و یک جبهه تزئینی با طاق نماهایی رو به میانسراست. از شاخص ترین ویژگی های این بنا وجود دو بادگیر شاخص با تزئینات زیباست که یکی به سرداب و آب انبار متصل شده است و دیگری با ارتفاعی نزدیک به ۹ متر در میان بلندترین بادگیرهای خانه های مسکونی سنتی قرار می گیرد.
این مدرس دانشگاه یادآور شد: بنا در سه جبهه خود دو طبقه دارد به طوری که طبقه زیرین ماهیتی سردابی داشته و طبقه فوقانی کاربری مسکونی دارد تالارهای بزرگ و سه دری های متعددی در این خانه دیده می شود که با درهای جانبی به فضاهای مختلف متصل هستند.
وی اضافه کرد: این خانه با دو حیاط اندرونی و بیرونی ساخته شده است حیاط کوچک در قسمت جنوب غربی بنا با ورودی مجزا نقش بیرونی خانه را ایفا می کند. در این بخش ایوان هایی با ستون های حجاری شده دیده می شود و در راستای ورودی اتاقی دودری قرار دارد که به نظر می رسد محل کار صاحب خانه بوده است.
غلامی تابش با بیان اینکه حیاط اصلی نیز از طریق فضاهای بینابینی با اندرونی مرتبط است تصریح کرد: ورودی دیگری در قسمت جنوبی بنا مسیر دسترسی به اندرونی را فراهم می کند. پس از ورود فضای هشتی با هندسه مستطیل شکل دیده می شود که به حیاط اندرونی منتهی می شود در این جبهه اتاق های خدماتی و ایوانی ستون دار وجود دارد. پشت این ایوان یک اتاق سه دری قرار گرفته که با حیاط بیرونی ارتباط دارد و از بخش های مهم بنا محسوب می شود. در این بخش بادگیری بزرگ نیز تعبیه شده است که ارتباط مستقیمی با زیرزمین دارد.
وی افزود: در حال حاضر این خانه تاریخی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. بخش هایی از آن متروکه شده و در معرض آسیب جدی قرار دارد. نکته نگران کننده این است که بخش حیاط بنا به کارگاه شستشوی فرش تبدیل شده است فعالیت های مداوم شستشو رطوبت بالا و استفاده از مواد شوینده در این کارگاه باعث فرسایش تدریجی ساختار بنا و آسیب جدی به معماری و مصالح سنتی آن شده است. این خانه ارزشمند بخشی از هویت تاریخی قم به شمار می رود و نیازمند توجه و مرمت فوری از سوی متولیان میراث فرهنگی است تا از تخریب بیشتر آن جلوگیری شود.
کاربری های ناصحیح تهدیدی برای میراث معماری در قم
غلامی تابش بیان کرد: خانه های تاریخی قم که بخشی از هویت و اصالت فرهنگی این شهر محسوب می شوند امروزه به دلیل تغییر کاربری های نادرست یا متروکه ماندن در معرض تخریب و نابودی قرار گرفته اند. بسیاری از این بناهای ارزشمند که زمانی محل سکونت و فعالیت های فرهنگی و اجتماعی بودند امروزه یا به کارگاه ها تبدیل شده اند یا بدون استفاده رو به ویرانی گذاشته اند.
وی عنوان کرد: نمونه ای از این تغییر کاربری های نگران کننده را می توان در خانه رهبری مشاهده کرد که بخشی از آن به کارگاه شستشوی فرش تبدیل شده است. این فعالیت نه تنها با کاربری اصلی بنا سازگار نیست بلکه به دلیل رطوبت بالا و استفاده از مواد شیمیایی موجب فرسایش دیوارها کف سازی و تضعیف ساختار کلی بنا شده است. چنین تغییراتی در بسیاری از خانه های تاریخی قم دیده می شود به طوری که برخی دیگر به انبار کالا پارکینگ یا کارگاه های تولیدی تبدیل شده اند که هیچ تناسبی با کاربری فرهنگی و معماری سنتی آن ها ندارند.
خانه های خالی طعمه ای برای فرسایش و تخریب
این پژوهشگر تاکید کرد: بسیاری از خانه های تاریخی که همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده اند به دلیل عدم رسیدگی و نبود نظارت در معرض فرسایش و ویرانی تدریجی قرار دارند. ترک خوردگی دیوارها نشست بنا تخریب تزئینات گچی و آجری و ریزش سقف ها تنها بخشی از آسیب هایی است که به دلیل متروکه ماندن این خانه ها ایجاد شده است.
لزوم اقدامات فوری برای حفظ هویت تاریخی قم
وی تصریح کرد: کارشناسان حوزه میراث فرهنگی بر این باورند که اگر اقدامات فوری برای حفاظت و مرمت این خانه های ارزشمند صورت نگیرد قم بخش بزرگی از هویت تاریخی خود را از دست خواهد داد. پیشنهاد می شود سیاست های حمایتی برای مالکان این بناها تدوین شود کاربری های فرهنگی و گردشگری جایگزین فعالیت های مخرب شوند و نظارت های جدی تری بر تغییر کاربری های غیرمجاز صورت گیرد. در غیر این صورت بخش مهمی از تاریخ و معماری اصیل قم به دست فراموشی سپرده خواهد شد.
انتهای پیام