ریشه های مشترک در ادبیات ایران و عمان/سوگیری جوامع غربی در توجه به آثار عربی و اسلامی

به گزارش خبرگزاری مجله آنلاین جوخا الحارثی دانش آموخته ادبیات عرب از دانشگاه سلطان قابوس و دانشگاه ادینبورو اسکاتلند است. وی آثار مختلفی در ادبیات از جمله ادبیات کودک و نوجوان ۳ مجموعه داستان کوتاه و ۳ رمان همچنین کتاب های دانشگاهی در زمینه ادبیات نوشته و اکنون صاحب کرسی ادبیات کلاسیک عربی در دانشگاه سلطان قابوس است و در سال ۲۰۱۸ برای کتاب «اجرام آسمانی» برنده جایزه «من بوکر» (The Man Booker Prize) بین المللی شد. جایزه ای که به نویسنده و مترجم بهترین اثر ترجمه شده به انگلیسی در آن سال اهدا می شود.

به گزارش ایرنا او در نمایشگاه بین المللی کتاب مسقط (۴ تا ۱۴ اردیبهشت) حاضر شد و فرصت کوتاهی دست داد تا از او درباره ادبیات امروز عمان و بازنمایی این ادبیات در مجامع غربی بپرسیم. الحارثی در میانه این گفت وگو این را هم گفت که به زودی میهمان نمایشگاه بین المللی کتاب تهران خواهد بود و علاقه مندی خود را برای حضور در این رویداد اظهار کرد.

جوخا الحارثی در پاسخ به این سوال که چرا رسانه ها مجامع ادبی و جوایز غربی این روزها توجه بیشتری به ادبیات معاصر عمان نشان می دهند و نویسندگان عمانی جوایزی هم دریافت کرده اند گفت: توجه مجامع غربی به ادبیات عمان زیاد نبود و قبل از اینکه کتاب من به انگلیسی ترجمه شود آثار زیادی از ادبیات عمان به انگلیسی ترجمه نشده بود و تازه بعد از ترجمه و دریافت جایزه این اثر بود که کمی به ادبیات عمان توجه شد و اکنون مترجم های بیشتری آثار ادبی و داستان از نویسندگان عمانی را به انگلیسی ترجمه می کنند.

وی ادامه داد: بازار کتاب و نشر در غرب با بازار کتاب و نشر در عمان متفاوت است. همچنین مسائلی که همیشه در خاورمیانه وجود دارد مانند جنگ و درگیری ها بر بازار اثر می گذارد و به همین دلیل آنها (خوانندگان غربی و مجامع ادبی) بیشتر به آثارِ کشورهایی علاقه دارند که این مسائل در آنها وجود دارد؛ مانند سوریه و عراق و از ادبیات کشورهایی مانند عمان و بقیه کشورها که چنین مسائلی در آن نیست غفلت می شود.

الحارثی در مورد تاثیر زندگی و تحصیل در اسکاتلند بر روند نویسندگی و حتی دریافت جایزه من بوکر نیز گفت: من کتابم را به زبان عربی نوشتم و رابطه مستقیمی بین نوشتن این کتاب و زندگی در آن کشور وجود نداشت اما زندگی در خارج از کشور تجربه زیسته مهمی برای یک نویسنده تلقی می شود. همانطور که یکی از شخصیت ها در داستان می گوید وقتی عاشق می شویم مانند وقتی در تبعید هستیم خود را بهتر می شناسم.
وقتی در اسکاتلند بودم توانستم فرهنگ عمان را بهتر و از زاویه دید دیگری ببینم و بشناسم همچنین دسترسی به برخی منابعی داشتم که در عمان ندارم و همین امر نیز در تولید آثار به من کمک کرد.

استاد دانشگاه سلطان قابوس در این مورد که آیا بهتر نیست کشورهای اسلامی جایزه ای ادبی بین خود داشته باشند تا بتوانند نویسندگان را ترغیب و تشویق به نوشتن کنند نیز گفت: تصور نمی کنم بتوانیم چنین دسته بندی هایی داشته باشیم. ادبیات مذهب خاصی ندارد. البته من به عنوان یک زن مسلمان می نویسم ولی داشتن یک دسته بندی باعث می شود به شکل خاصی بنویسیم یا برچسب خاصی روی آثار نویسنده زده شود که این خوب نیست. بلکه به نظرم بهتر است راهکاری داشته باشیم تا همه نویسندگان به خصوص در جهان اسلام و کشورهای عربی بیشتر به نوشتن تشویق شوند؛ بدون اینکه آثار آنان برچسب خاصی داشته باشد.

وی در مورد آشنایی با ادبیات کلاسیک و معاصر ایران و اینکه می داند کتابش به فارسی ترجمه شده یا خیر نیز گفت: می دانم کتاب من ۱۰ بار توسط مترجم های مختلف به فارسی ترجمه شده است و (با اینکه بدون دریافت حق تکثیر بوده) از این بابت ناراحت و عصبانی نیستم زیرا می دانم کتاب خوانده می شود. البته ناشر من ممکن است نظر دیگری داشته باشد.

وی ادامه داد: آثار فارسی را از روی ترجمه های عربی و انگلیسی می خوانم و خواندن ادبیات ایران را با آثار کلاسیک ایرانی آغاز کردم حافظ شیرازی و جامی را خوانده ام و به شخصیت های لیلی و مجنون در ادبیات کلاسیک ایرانی علاقه دارم.

همچنین داستان «سووشون» از سیمین دانشور و اشعار فروغ فرخزاد را به انگلیسی و عربی خوانده ام. اشعار او بسیار عمیق و با احساس است و من دوست دارم. رابطه عمیقی بین ایران و عمان وجود دارد و این امر در ادبیات دو کشور نیز منعکس شده است.

۲۴۴۵۷