آیا شراب قرمز حرام است

آیا شراب قرمز از منظر دین مبین اسلام حرام است؟ بله، شراب قرمز به دلیل خاصیت مست کنندگی، بر پایه آموزه های صریح قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع)، به طور قطع حرام اعلام شده است و این حکم از اجماع فقهای اسلامی برخوردار است. این نهی صرفاً یک دستور خشک مذهبی نیست، بلکه ریشه های عمیق در حفظ سلامت جسمی، روانی و اجتماعی انسان دارد که امروزه با شواهد علمی نیز به اثبات رسیده است. این مقاله به بررسی دقیق مبانی فقهی و دلایل علمی حرمت شراب قرمز می پردازد تا ابعاد مختلف این حکم شرعی را تبیین کند.

مبانی حرمت شراب قرمز در شریعت اسلام

حرمت شراب در شریعت اسلام، بر اساس آیات محکم قرآن کریم، سنت نبوی و روایات ائمه اطهار (ع)، و همچنین اجماع فقهای مذاهب اسلامی، یک حکم قطعی و بدون تردید است. این حکم نه تنها شامل شراب قرمز، بلکه هر ماده مست کننده ای می شود که به آن «خمر» اطلاق می گردد.

حرمت خمر در قرآن کریم

قرآن کریم به تدریج و با یک رویکرد تربیتی، حکم حرمت خمر را تبیین کرده است. این روند تدریجی نشان دهنده اهمیت و عمق تأثیر این ماده در جامعه و ضرورت آمادگی روانی مخاطبان برای پذیرش این حکم بوده است. نخستین اشاره در سوره بقره، آیه ۲۱۹ است:

«یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِما إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما»

این آیه به صراحت بیان می دارد که در خمر (شراب) و قمار، گناهی بزرگ وجود دارد، اگرچه ممکن است منافعی نیز برای مردم داشته باشد؛ اما گناه و زیان آن به مراتب از نفعش بیشتر است. در این مرحله، مفهوم «اثم کبیر» به معنای گناه بزرگ، زمینه را برای حرمت قطعی فراهم می سازد. مفسران و ائمه اطهار (ع) «اثم» در این آیه را به معنای شراب نیز تفسیر کرده اند.

اوج و صراحت حکم حرمت در سوره مائده، آیات ۹۰ و ۹۱ تجلی می یابد، که به وضوح خمر را عملی پلید و شیطانی معرفی می کند:

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصَابُ وَ الْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»

در این آیه، خمر (شراب) در کنار قمار، پرستش بت ها و تیرهای قرعه، «رجس» (پلیدی) و «عمل شیطان» خوانده شده و مؤمنان به اجتناب کامل از آن فرمان داده شده اند تا رستگاری یابند. این تعبیر، حرمت قطعی و مطلق خمر را تثبیت می کند و هرگونه شبهه در مورد جواز آن را از بین می برد.

آیه ۹۱ سوره مائده نیز به یکی از مهم ترین دلایل اجتماعی حرمت شراب اشاره دارد: «إِنَّمَا یُرِیدُ الشَّیْطَانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاءَ فِی الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ» (شیطان می خواهد به وسیله شراب و قمار، در میان شما دشمنی و کینه ایجاد کند و شما را از یاد خدا و نماز باز دارد؛ آیا دست برمی دارید؟). این آیه بر پیامدهای مخرب اجتماعی و معنوی مصرف شراب تأکید می کند.

سنت و روایات معصومین (ع)

علاوه بر آیات قرآن، احادیث متعددی از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) وجود دارد که بر حرمت مطلق هر مست کننده ای تأکید می کنند. این روایات، حکم قرآنی را تبیین و تفصیل می بخشند و هرگونه ابهامی را برطرف می سازند.

یکی از روایات مهم در این زمینه، پاسخ امام کاظم (ع) به مهدی عباسی است که پرسید: «آیا شراب در قرآن حرام شده است؟ مردم می گویند نهی شده اما حرام نشده است.» امام (ع) در پاسخ فرمودند: «شراب در کتاب خدا حرام است.» مهدی پرسید: «در کدام آیه حرام شده است؟» امام (ع) فرمودند: «این آیه: «إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّیَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْیَ بِغَیْرِ الْحَقِّ…» (بگو: پروردگارم فقط کارهای زشت را چه آشکارش باشد و چه پنهانش و گناه «اثم» و تعدی ناحق را حرام کرده است).» امام در ادامه توضیح دادند که منظور از «اثم» در این آیه، همان شراب است که خداوند در آیه دیگر می فرماید: «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ…»

این روایت به وضوح نشان می دهد که «اثم» (گناه) که در قرآن به آن اشاره شده، شامل شراب می شود و حرمت آن قطعی است. همچنین، قاعده فقهی کل ما أسکر کثیره فقلیله حرام (هر آنچه زیادش مست کننده باشد، کم آن نیز حرام است) از مهمترین قواعد در این باب است که بر اساس روایات متعدد شکل گرفته و بر عدم جواز مصرف حتی به مقدار اندک از هر ماده مست کننده ای تأکید دارد.

اجماع و دیدگاه فقهای اسلامی

حرمت شراب (و به تبع آن، شراب قرمز و هر نوشیدنی الکلی مست کننده دیگر) یک حکم مسلم و اجماعی در بین تمامی مذاهب اسلامی، اعم از شیعه و سنی، است. هیچ فقیهی در طول تاریخ اسلام، حرمت خمر را انکار نکرده است. این اجماع نشان دهنده وضوح و صراحت نصوص شرعی در این زمینه و عدم وجود هرگونه شبهه بنیادی در فهم این حکم است.

چرا شراب قرمز حرام است؟

پرسش از حرمت «شراب قرمز» به صورت خاص، غالباً ناشی از ابهام در ملاک حرمت است. لازم به ذکر است که قید «قرمز» در «شراب قرمز» تنها به رنگ آن اشاره دارد و از نظر ماهیت شیمیایی و فقهی، تفاوتی با سایر انواع شراب های مست کننده ندارد. ملاک اصلی و قطعی حرمت یک نوشیدنی در اسلام، خاصیت «اسکار» یا همان مست کنندگی آن است. یعنی هر نوشیدنی، فارغ از منبع تولید آن (مانند انگور، سیب، گلابی و انواع دیگر میوه ها) یا رنگ نهایی آن، اگر دارای خاصیت مست کنندگی باشد، تحت حکم کلی «خمر» قرار گرفته و مصرف آن حرام است. شراب قرمز نیز چون حاوی اتانول بوده و خاصیت مست کنندگی دارد، مشمول این حکم کلی است.

فرآیند تخمیر قندهای موجود در آب میوه ها توسط مخمرها، منجر به تولید اتانول (الکل) می شود. این الکل، عامل اصلی مست کنندگی است. بنابراین، هر نوشیدنی که از این طریق و با غلظتی از الکل تولید شود که موجب مستی گردد، از نظر شریعت اسلام، خمر محسوب شده و مصرف آن حرام است. در نتیجه، تمرکز بر رنگ یا نوع خاصی از شراب، انحرافی از ملاک اصلی حرمت است که همان خاصیت سکرآور بودن می باشد.

شواهد علمی و پزشکی بر مضرات شراب قرمز

اسلام همواره به سلامت جسم و روح انسان اهمیت فراوانی داده است و بسیاری از احکام شرعی، از جمله حرمت خمر، دارای حکمت های عمیق بهداشتی و اجتماعی هستند. امروزه، علوم پزشکی و روانشناسی به طور فزاینده ای مضرات الکل و به تبع آن شراب قرمز را برای بدن انسان و جامعه تأیید می کنند.

آسیب های جسمی جدی

مصرف مداوم و حتی متوسط شراب قرمز می تواند به طیف وسیعی از آسیب های جسمی منجر شود:

• کبد: کبد عضو اصلی سم زدایی بدن است. الکل متابولیسم کبد را مختل می کند و می تواند منجر به کبد چرب الکلی، هپاتیت الکلی و در نهایت سیروز کبدی (تخریب جبران ناپذیر بافت کبد) شود. سیروز، عملکرد حیاتی کبد را مختل کرده و به نارسایی کبدی و مرگ منجر می شود.
• قلب و عروق: برخلاف باورهای رایج، مصرف الکل، حتی در حد کم، با افزایش فشار خون مرتبط است. همچنین، کاردیومیوپاتی الکلی (ضعف عضله قلب)، آریتمی (ضربان قلب نامنظم) و افزایش خطر سکته مغزی و قلبی از دیگر عوارض آن هستند. الکل می تواند به طور مستقیم به سلول های عضله قلب آسیب برساند.
• سرطان ها: مطالعات متعدد، ارتباط مستقیم و قابل توجهی بین مصرف الکل و افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان ها را نشان داده اند. این سرطان ها شامل سرطان های دهان، گلو، مری، کبد، پستان (حتی با مصرف کم) و روده بزرگ هستند. الکل می تواند از طریق متابولیت های سمی خود مانند استالدهید، به DNA سلول ها آسیب برساند و فرایند تقسیم سلولی را مختل کند.
• دستگاه گوارش: الکل به مخاط دستگاه گوارش آسیب می رساند و می تواند منجر به زخم معده، رفلاکس اسید، التهاب مری و پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) شود. پانکراتیت می تواند دردناک و گاهی کشنده باشد.
• سیستم ایمنی: مصرف مزمن الکل به تضعیف سیستم ایمنی بدن منجر می شود و فرد را در برابر عفونت های باکتریایی و ویروسی آسیب پذیرتر می سازد.
• مغز و اعصاب: الکل یک سم عصبی است. مصرف آن به سلول های مغزی آسیب می رساند و می تواند باعث زوال عقل (دمانس الکلی)، اختلالات حافظه، تمرکز و هماهنگی حرکات شود. نوروپاتی محیطی (آسیب به اعصاب دست و پا) نیز از عوارض شایع است.
• عوارض در دوران بارداری: مصرف الکل در دوران بارداری، حتی به مقدار اندک، می تواند منجر به سندرم جنین الکلی (FASD) شود که با نقایص مادرزادی شدید جسمی، ذهنی و رفتاری در نوزاد همراه است.
• سایر موارد: افزایش وزن (به دلیل کالری بالای الکل)، پوکی استخوان (کاهش جذب کلسیم و ویتامین D)، مشکلات بینایی و تضعیف عضلات نیز از عوارض طولانی مدت مصرف الکل هستند.

پیامدهای روانی و اجتماعی

علاوه بر آسیب های جسمی، مصرف شراب قرمز (و هر ماده الکلی دیگر) پیامدهای روانی و اجتماعی گسترده ای نیز دارد:

• تشدید افسردگی و اضطراب: الکل، هرچند ممکن است در ابتدا حس آرامش کاذب ایجاد کند، اما در درازمدت سیستم عصبی را مختل کرده و افسردگی و اضطراب را تشدید می کند.
• افزایش رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت آمیز: الکل قدرت قضاوت را کاهش داده و مهارکننده های رفتاری را تضعیف می کند که منجر به افزایش خشونت های خانگی، درگیری ها و جرایم می شود.
• گسترش کینه و دشمنی: همانطور که قرآن کریم (مائده ۹۱) اشاره دارد، الکل می تواند عامل ایجاد دشمنی و کینه در روابط اجتماعی شود و پیوندهای خانوادگی و اجتماعی را سست کند.
• افزایش حوادث و تصادفات: کاهش تمرکز، اختلال در زمان واکنش و ضعف در تصمیم گیری از عوارض مصرف الکل است که به افزایش چشمگیر حوادث رانندگی و سایر سوانح منجر می گردد.
• وابستگی شدید جسمی و روانی (اعتیاد): الکل یک ماده به شدت اعتیادآور است که وابستگی جسمی و روانی ایجاد می کند و ترک آن نیازمند درمان های تخصصی و دشوار است.

نقد و تحلیل فواید ادعایی شراب قرمز

در سال های اخیر، برخی ادعاها مبنی بر فواید سلامتی شراب قرمز، به ویژه به دلیل وجود آنتی اکسیدان هایی نظیر رزوراترول، مطرح شده است. اما با بررسی دقیق علمی و دینی، این ادعاها مورد نقد جدی قرار می گیرند.

حقیقت رزوراترول و آنتی اکسیدان ها

صحیح است که انگور قرمز و به تبع آن شراب قرمز حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی مانند رزوراترول، اپی کاتچین و کوئرستین است. آنتی اکسیدان ها مولکول هایی هستند که می توانند رادیکال های آزاد مضر را در بدن خنثی کرده و به کاهش استرس اکسیداتیو کمک کنند. این فرآیند با کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری های مزمن، از جمله بیماری های قلبی و سرطان، مرتبط دانسته می شود.

اما نکته حیاتی اینجاست که الکل موجود در شراب قرمز، با وجود تمامی آنتی اکسیدان ها، اثرات مخرب و سرطان زایی دارد که بر هرگونه فایده احتمالی آنتی اکسیدان ها می چربد. به عبارت دیگر، مزایای محدود و فرضی آنتی اکسیدان های موجود در شراب قرمز، تحت الشعاع آسیب های جدی و قطعی ناشی از الکل قرار می گیرد.

علاوه بر این، رزوراترول و سایر آنتی اکسیدان ها به وفور در خود میوه های تازه مانند انگور قرمز، انار، توت، بلوبری، سیب و حتی در نوشیدنی های طبیعی مانند آب انگور تازه یافت می شوند. مصرف مستقیم این میوه ها و آبمیوه های طبیعی، تمامی فواید آنتی اکسیدانی را بدون هیچ یک از خطرات مرتبط با الکل برای بدن فراهم می کند. بنابراین، اصرار بر مصرف شراب قرمز برای بهره مندی از آنتی اکسیدان ها، توجیه علمی و منطقی ندارد و انتخاب راهکاری سالم تر و ایمن تر، همواره ارجح است.

دیدگاه طب سنتی و تاریخی

گاهی برای توجیه مصرف شراب، به متون کهن طب سنتی یا گفته های حکیمانی چون ابن سینا استناد می شود. در این متون، اشاره به «شراب» غالباً به «عصاره های تخمیری» یا «نوشیدنی های دارویی با درصد الکل بسیار پایین یا بدون الکل» بوده است که با مشروبات الکلی رایج و مست کننده امروزی تفاوت اساسی دارد. بسیاری از این عصاره ها، صرفاً فرآیندهای نگهداری میوه برای مصارف دارویی بوده اند که الکل کمی داشته یا از فرآیندهای تولید الکل صنعتی دور بوده اند.

حتی در مواردی که به شراب الکلی اشاره شده، توصیه های ابن سینا و دیگر حکما به مصرف آن بسیار محدود، در حد دارو، و تحت شرایط خاص (مانند مصرف برای مزاج های خاص، در دوزهای بسیار کم و نه به عنوان غذا یا نوشیدنی روزمره) بوده است. این توصیه ها هرگز اصل حرمت شرعی و ضررهای عمومی و گسترده الکل را نفی نمی کند و از نظر اخلاق پزشکی و دینی، تجویز ماده ای که در نهایت ضرر آن بیشتر از نفع آن باشد، قابل قبول نیست. همچنین باید توجه داشت که دانش پزشکی در آن زمان محدودیت های خاص خود را داشته و بسیاری از آسیب های مزمن الکل، به دلیل عدم دسترسی به ابزارهای تشخیصی پیشرفته، ناشناخته بوده است.

شبهات و پرسش های رایج در مورد شراب

پیرامون حکم حرمت شراب، پرسش ها و شبهاتی در اذهان عمومی مطرح می شود که پاسخ به آنها ضروری است.

شراب بهشتی با شراب دنیا چه تفاوتی دارد؟

یکی از شبهات رایج، وجود شراب در بهشت است که در آیات قرآن به آن اشاره شده است. پاسخ این است که شراب بهشتی با شراب دنیوی تفاوت ماهوی و جوهری دارد. قرآن کریم در سوره واقعه، آیه ۱۹ می فرماید: «لاَ فِیهَا غَوْلٌ وَ لاَ هُمْ عَنْهَا یُنْزَفُونَ» (در آن نه سردردی است و نه مستی ای). این آیه و آیات مشابه (مانند سوره محمد، آیه ۱۵: «وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِینَ»)، به وضوح بیان می کنند که شراب بهشتی پاک، لذت بخش، غیرمست کننده و بدون هیچ گونه عوارض و پلیدی های دنیوی است. شراب دنیا پلید، مست کننده و دارای ضرر است؛ اما شراب بهشتی، پاکی مطلق و مایع حیات بخش و نشاط آور است که هیچ یک از آثار مخرب الکل را ندارد.

آیا مصرف کم شراب قرمز که مستی نیاورد، حلال است؟

خیر، بر اساس قاعده فقهی کل مسکر حرام (هر مست کننده ای حرام است) و حدیث مشهور نبوی که فرمود: «کُلُّ مُسْکِرٍ حَرَامٌ وَ کُلُّ مَا أَسْکَرَ کَثِیرُهُ فَقَلِیلُهُ حَرَامٌ» (هر مست کننده ای حرام است و هر آنچه زیادش مست کننده باشد، کمش نیز حرام است)، حتی یک قطره از شراب قرمز یا هر نوشیدنی الکلی دیگری که پتانسیل مست کنندگی دارد، حرام است. ملاک حرمت، صرفاً مستی بالفعل نیست، بلکه خاصیت مست کنندگی آن ماده است؛ زیرا مصرف کم می تواند مقدمه ای برای مصرف بیشتر و در نهایت مستی و اعتیاد باشد.

شراب بدون الکل: حکم آن چیست؟

حکم شرعی شراب بدون الکل (De-alcoholized wine) تا حدی متفاوت است و به چگونگی تولید آن بستگی دارد:

• اگر نوشیدنی از ابتدا بدون فرآیند تخمیر و تولید الکل ساخته شود (مانند آب انگور طبیعی)، قطعاً حلال است.
• اما اگر نوشیدنی از فرآیند تخمیر عبور کرده و الکل در آن تولید شده باشد و سپس الکل از آن خارج شده باشد (مانند آب جوهای بدون الکل یا برخی شراب های بدون الکل)، حکم شرعی آن محل بحث بین مراجع تقلید است. برخی فقها آن را پاک و حلال می دانند، به شرطی که اطمینان حاصل شود تمام الکل مست کننده آن از بین رفته باشد. اما بسیاری از مراجع نیز در این مورد احتیاط واجب قائل هستند و توصیه به پرهیز از مصرف می کنند، به دلیل احتمال وجود مقادیر ناچیز الکل یا شبهه در پاکی اولیه آن. برای رعایت احتیاط، بهتر است از نوشیدنی هایی استفاده شود که از ابتدا فرآیند تخمیر الکلی را طی نکرده اند.

مجازات قانونی مصرف و تولید شراب در جمهوری اسلامی ایران

در جمهوری اسلامی ایران، مصرف و تولید شراب و هرگونه مشروبات الکلی، جرم محسوب می شود و مجازات هایی برای آن در نظر گرفته شده است. مطابق ماده ۲۶۴ قانون مجازات اسلامی، مصرف مسکر (هر ماده مست کننده ای) از قبیل خوردن، تزریق و تدخین آن، چه کم باشد چه زیاد، جامد باشد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط (به گونه ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند)، موجب حد شرعی است. حد شرعی برای مصرف مسکر، ۸۰ ضربه شلاق است. علاوه بر این، برای تولید، خرید و فروش، حمل و نگهداری مشروبات الکلی نیز مجازات هایی نظیر حبس و جزای نقدی تعیین شده است. این قوانین با هدف حفظ سلامت جامعه و جلوگیری از مفاسد ناشی از مصرف الکل وضع شده اند.

نتیجه گیری: انتخاب آگاهانه برای زندگی سالم

بر اساس دلایل قاطع شرعی برگرفته از قرآن و سنت و شواهد متقن علمی و پزشکی، حرمت و مضرات شراب قرمز و هرگونه نوشیدنی الکلی مست کننده، به وضوح اثبات شده است. احکام الهی همواره خیر و صلاح بشر را در پی دارند و پرهیز از مصرف شراب، ضامن سلامت جسمی، پایداری روانی و انسجام اجتماعی است.

انتخاب سبک زندگی سالم و پایبندی به آموزه های دینی و یافته های علمی، راهی مطمئن برای دستیابی به سعادت در دنیا و آخرت است. به جای دل بستن به ادعاهای اثبات نشده یا فواید ناچیز و فرضی، بهتر است از منابع طبیعی و سالم بهره جست و از آسیب های جبران ناپذیر الکل بر فرد و جامعه دوری گزید.

سوالات متداول

آیا مصرف شراب قرمز در اسلام حرام است؟

بله، مصرف شراب قرمز و هر نوع نوشیدنی الکلی مست کننده دیگر، بر اساس آیات صریح قرآن کریم و سنت پیامبر (ص)، در دین مبین اسلام به طور قطع حرام است.

دلایل اصلی حرمت شراب در قرآن چیست؟

قرآن کریم شراب (خمر) را اثم کبیر (گناه بزرگ) و رجس من عمل الشیطان (پلیدی و عمل شیطانی) معرفی کرده و هدف شیطان از آن را ایجاد دشمنی، کینه و بازداشتن از یاد خدا و نماز می داند.

مصرف چه مقدار شراب قرمز حرام است؟

بر اساس قاعده فقهی کل ما أسکر کثیره فقلیله حرام (هر آنچه زیادش مست کننده باشد، کم آن نیز حرام است)، حتی یک قطره از شراب قرمز که خاصیت مست کنندگی دارد، حرام محسوب می شود و مقدار کم آن نیز حلال نیست.

آیا شراب قرمز فوایدی برای سلامتی دارد که باید نادیده گرفته شود؟

اگرچه انگور قرمز حاوی آنتی اکسیدان هایی مانند رزوراترول است که ممکن است فوایدی داشته باشند، اما الکل موجود در شراب قرمز اثرات مخرب و سرطان زایی دارد که بر هرگونه فایده احتمالی آنتی اکسیدان ها می چربد. می توان این آنتی اکسیدان ها را از طریق مصرف مستقیم میوه های تازه و آبمیوه های طبیعی و بدون الکل به دست آورد.

شراب بهشتی با شراب دنیا چه تفاوتی دارد؟

شراب بهشتی، همانطور که در قرآن کریم آمده، پاک، لذت بخش و غیرمست کننده است و هیچ گونه عوارض و پلیدی ای ندارد. اما شراب دنیا پلید، مست کننده و مضر برای جسم و روح است.

آیا شراب بدون الکل نیز حرام است؟

اگر نوشیدنی از ابتدا بدون فرآیند تخمیر و تولید الکل تهیه شود، حلال است. اما اگر فرآیند تخمیر و تولید الکل در آن رخ داده و سپس الکل از آن خارج شده باشد، حکم شرعی آن بین مراجع محل بحث است و اغلب احتیاط واجب توصیه می شود.

مجازات شرعی و قانونی مصرف شراب در ایران چیست؟

مطابق قانون مجازات اسلامی ایران، مصرف مسکر (از جمله شراب) موجب حد شرعی (۸۰ ضربه شلاق) است. همچنین، تولید، خرید و فروش، حمل و نگهداری آن نیز مجازات های حبس و جزای نقدی در پی دارد.