مهریه قابل پرداخت چقدر است

مهریه قابل پرداخت به طور کلی همان مقدار تعیین شده در سند ازدواج است، اما در خصوص ضمانت اجرای قانونی آن، ماده 22 قانون حمایت خانواده سقف 110 سکه تمام بهار آزادی را برای اعمال حبس (جلب) تعیین کرده است. این بدان معناست که مرد برای حداکثر 110 سکه ممکن است مشمول حکم جلب و حبس شود، اما پرداخت مازاد بر این مقدار منوط به اثبات توانایی مالی (ملائت) او توسط زن خواهد بود و شامل ضمانت اجرای کیفری حبس نمی شود.

مهریه، این تعهد مالی و حقوقی ریشه دار در فرهنگ و قوانین ایران، همواره یکی از موضوعات پرچالش در روابط زناشویی و پرونده های قضایی بوده است. پرسش پیرامون میزان و نحوه پرداخت مهریه، ابعاد حقوقی، فقهی و اجتماعی پیچیده ای دارد که آگاهی از آن برای زوجین، خانواده ها و حتی فعالان حوزه حقوق خانواده ضروری است.

درک صحیح از قوانین مرتبط با مهریه، نه تنها به جلوگیری از سوءتفاهم ها و اختلافات آتی کمک می کند، بلکه راهنمای عملی برای مدیریت پرونده های موجود و اتخاذ تصمیمات آگاهانه در مراحل مختلف زندگی مشترک است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و شفاف، به بررسی دقیق جوانب مختلف این مسئله می پردازد تا مخاطبان با دیدگاهی واقع بینانه و حقوقی، با این مفهوم آشنا شوند و از اطلاعات نادرست و شایعات رایج فاصله بگیرند.

مبانی قانونی و انواع مهریه در ایران

مهریه، که در اصطلاح فقهی «صداق» نیز نامیده می شود، مال معینی است که زوج در زمان عقد نکاح، تعهد به پرداخت آن به زوجه می نماید یا به نفع او بر ذمه مرد قرار می گیرد. این حق مالی، به محض جاری شدن صیغه عقد، به تملک زن درمی آید و او می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن انجام دهد. مبنای قانونی مهریه در ایران، ریشه در فقه امامیه دارد و به تفصیل در مواد ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۱ قانون مدنی و همچنین ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ تبیین شده است. شناخت این مبانی برای درک عمق حقوقی مهریه و نحوه مطالبه آن حیاتی است.

تعریف و چارچوب قانونی مهریه

قانون مدنی ایران در ماده ۱۰۷۸ تصریح می کند: «هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک باشد می توان مهر قرار داد.» این تعریف گسترده، امکان تعیین انواع دارایی ها اعم از وجه نقد، سکه طلا، ملک، سهام، لوازم منزل یا حتی آموزش حرفه ای را به عنوان مهریه فراهم می آورد. مهریه نه تنها یک پشتوانه مالی برای زن محسوب می شود، بلکه نمادی از احترام و صداقت مرد در آغاز زندگی مشترک است. قانون، زن را به محض عقد، مالک مهریه می داند، حتی اگر هنوز آن را دریافت نکرده باشد. این مالکیت، به زن حق می دهد تا در هر زمان که بخواهد، تمام مهریه خود را مطالبه کند، مگر اینکه نوع مهریه به صورت عندالاستطاعه تعیین شده باشد.

دسته بندی مهریه از منظر تعیین

مهریه در نظام حقوقی ایران، بر اساس نحوه تعیین آن در سه دسته اصلی قرار می گیرد:

1. مهرالمسمی: این رایج ترین نوع مهریه است که مقدار آن به صورت مشخص و با توافق کامل زوجین در زمان عقد نکاح تعیین و در سند ازدواج ثبت می شود. غالب پرونده های مهریه در محاکم، مربوط به مطالبه مهرالمسمی است و زوج ملزم به پرداخت آن طبق شرایط مقرر در عقدنامه است.
2. مهرالمثل: در مواردی که در عقد نکاح، مهریه ای تعیین نشده باشد و پس از وقوع نزدیکی، زن به دلیلی مستحق مهریه شود (مثلاً در نکاح دائم که به دلیل عدم تعیین مهریه، باطل نیست)، دادگاه با توجه به وضعیت و جایگاه اجتماعی زن، عرف و سن، تحصیلات و سایر شرایط مشابه، مهریه ای را به عنوان مهرالمثل برای او تعیین می کند. این نوع مهریه بر اساس معیارهای عینی و اجتماعی مشخص می شود.
3. مهرالمتعه: این مهریه نیز زمانی مطرح می شود که در عقد نکاح (معمولاً موقت)، مهریه ای تعیین نشده باشد و طلاق قبل از نزدیکی واقع شود. در این حالت، دادگاه با در نظر گرفتن وضعیت مالی و جایگاه اجتماعی مرد، مبلغی را به عنوان مهرالمتعه برای زن تعیین می کند. تفاوت عمده آن با مهرالمثل در این است که مهرالمتعه بیشتر به وضعیت مالی مرد توجه دارد، در حالی که مهرالمثل به جایگاه زن.

اقسام مهریه بر اساس زمان پرداخت

از منظر زمان پرداخت، مهریه به دو دسته اصلی تقسیم می شود که هر یک از آن ها دارای آثار حقوقی متفاوتی هستند:

1. مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه در ایران است. در این حالت، زن هر زمان که بخواهد می تواند مهریه خود را از شوهر مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است. این نوع مهریه هیچ قید و شرطی ندارد و زن می تواند حتی در دوران زندگی مشترک و بدون قصد طلاق، آن را درخواست کند. بار اثبات عدم توانایی مالی در این حالت بر عهده مرد است که باید با ارائه دادخواست اعسار، این موضوع را اثبات کند.
2. مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن مشروط به توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت کند مرد توانایی پرداخت آن را دارد. در این موارد، بار اثبات استطاعت مالی مرد بر عهده زن است. این امر فرآیند مطالبه مهریه را برای زن دشوارتر می کند، زیرا باید دارایی ها و اموال مرد را شناسایی و به دادگاه معرفی کند.

لازم به ذکر است که هر دو نوع مهریه، در هر صورت، دِینی بر ذمه مرد محسوب می شوند و او موظف به پرداخت آن ها است؛ تفاوت اصلی تنها در شرایط و بار اثبات توانایی مالی برای پرداخت آن هاست.

بررسی سقف ۱۱۰ سکه: واقعیت ها و تفکیک حقوقی

یکی از مهم ترین و در عین حال پر ابهام ترین موضوعات مرتبط با مهریه، مسئله سقف ۱۱۰ سکه است. بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند که این عدد، سقف کل مهریه قابل پرداخت یا قابل مطالبه است؛ در حالی که واقعیت حقوقی چیز دیگری است. ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، نقطه عطفی در تبیین این مسئله به شمار می رود که حدود ضمانت اجرای کیفری (حبس) را مشخص کرده است، نه اصل بدهی مهریه را.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده و حدود ۱۱۰ سکه

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده به صراحت بیان می دارد: چنانچه مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، مشمول مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی است. اگر مهریه بیشتر از این میزان باشد، در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. این ماده، مهم ترین تغییر را در جنبه کیفری مطالبه مهریه ایجاد کرده است. در واقع، ۱۱۰ سکه، سقف تعهد پرداخت نیست، بلکه سقف ضمانت اجرای حبس است. به این معنی که اگر مهریه زن تا ۱۱۰ سکه باشد، در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار توسط مرد، می توان برای او حکم جلب و حبس صادر کرد. اما این امکان برای مازاد بر ۱۱۰ سکه وجود ندارد.

رویه های قضایی اخیر در خصوص حکم جلب مهریه

با وجود ماده ۲۲، رویه های قضایی در سال های اخیر به سمت حبس زدایی حرکت کرده اند. حتی برای مهریه های تا ۱۱۰ سکه، اگر مرد دادخواست اعسار (اثبات عدم توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه) ارائه دهد، دادگاه ابتدا به این درخواست رسیدگی می کند. در بسیاری از موارد، حکم جلب تا زمان بررسی اعسار صادر نمی شود و اگر هم صادر شود، اغلب موقتی است و با قبول اعسار و تقسیط مهریه، لغو می گردد. بنابراین، صرف تعیین مهریه تا ۱۱۰ سکه، لزوماً به معنای حبس قطعی مرد نیست، بلکه فرآیند قضایی مربوط به توانایی مالی او نیز مورد توجه قرار می گیرد. تفاوت مهمی بین حکم جلب به عنوان یک ابزار فشار قانونی و تعهد به پرداخت به عنوان یک بدهی وجود دارد که باید مورد تمایز قرار گیرد. مرد همچنان به پرداخت مهریه متعهد است، اما روش های اجرای این تعهد تغییر یافته است.

وضعیت حقوقی مهریه های مازاد بر ۱۱۰ سکه

ابهام دیگری که وجود دارد، مربوط به مهریه های بالای ۱۱۰ سکه است. قانون به صراحت بیان می کند که هر میزان مهریه (مانند ۵۰۰ یا ۲۰۰۰ سکه) که در سند ازدواج ذکر شده باشد، یک دین قانونی و بر ذمه مرد است. این بدان معناست که مرد همچنان موظف به پرداخت کل مهریه توافق شده است، اما مکانیزم وصول آن برای مازاد بر ۱۱۰ سکه متفاوت است.

برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، مطالبه و وصول آن مشروط به اثبات توانایی مالی (ملائت) زوج توسط زوجه است.

در این حالت، بار اثبات بر عهده زن است؛ یعنی زن باید با معرفی اموال، دارایی ها، حساب های بانکی، حقوق و مستمری یا هرگونه منبع درآمد مرد به دادگاه، اثبات کند که او توانایی پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه را دارد. در صورت اثبات ملائت، دادگاه حکم به پرداخت کل مهریه صادر خواهد کرد. این وضعیت، تفاوت اساسی با مهریه تا ۱۱۰ سکه دارد که در آن فرض بر توانایی مالی مرد است و او باید اعسار خود را ثابت کند. راهکارهای وصول برای مهریه های بالای ۱۱۰ سکه، بیشتر بر معرفی و توقیف اموال منقول و غیرمنقول مرد متمرکز است و جنبه کیفری (حبس) ندارد.

فرآیند مطالبه و اجرای مهریه: رویکرد گام به گام

مطالبه و اجرای مهریه، فرآیندی قانونی است که زن می تواند در هر زمان پس از عقد نکاح، آن را آغاز کند. این فرآیند از دو طریق اصلی قابل پیگیری است: از طریق اجرای ثبت (دفترخانه ازدواج) یا از طریق دادگاه خانواده. انتخاب هر روش، مزایا و معایب خاص خود را دارد که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.

مطالبه از طریق اجرای ثبت (دفترخانه ازدواج)

این روش به دلیل سادگی و سرعت نسبی، اغلب گزینه اولیه برای مطالبه مهریه است، به ویژه اگر سند ازدواج رسمی باشد. مراحل به شرح زیر است:

1. درخواست صدور اجراییه: زن با در دست داشتن سند رسمی ازدواج، به دفترخانه محل ثبت ازدواج مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه برای مهریه خود را ارائه می دهد.
2. ابلاغ به زوج: دفترخانه، اجراییه را به مرد ابلاغ می کند و به او مهلت ۱۰ روزه می دهد تا مهریه را پرداخت کند یا ترتیبات پرداخت آن را فراهم آورد.
3. معرفی و توقیف اموال: اگر مرد در مهلت مقرر اقدام نکند، زن می تواند با معرفی اموال و دارایی های مرد (مانند حساب بانکی، حقوق کارمندی، خودرو، ملک) از طریق اجرای ثبت، درخواست توقیف آن ها را داشته باشد. در صورت کارمند بودن مرد، تا یک سوم حقوق او (در صورت تأهل) یا یک چهارم (در صورت جدایی و عدم ازدواج مجدد مرد) به نفع زن توقیف می شود.

مزایا: این روش معمولاً سریع تر از فرآیند قضایی است و نیاز کمتری به حضور وکیل دارد.
معایب: محدودیت هایی در توقیف برخی اموال خاص وجود دارد و قدرت اجرایی آن نسبت به دادگاه در برخی موارد کمتر است.

مطالبه از طریق دادگاه خانواده

در صورتی که زن بخواهد از امکانات گسترده تری برای توقیف اموال بهره مند شود یا در مواردی که سند ازدواج غیررسمی است، باید به دادگاه خانواده مراجعه کند. مراحل این روش عبارتند از:

1. تقدیم دادخواست: زن با تنظیم دادخواست مطالبه مهریه، آن را به دادگاه خانواده ارائه می دهد. در این مرحله، می تواند درخواست تأمین خواسته نیز مطرح کند که به معنای توقیف اموال مرد قبل از صدور حکم نهایی است تا از انتقال آن ها جلوگیری شود.
2. تعیین جلسه رسیدگی: دادگاه پس از ثبت دادخواست، زمانی را برای جلسه رسیدگی تعیین می کند و طرفین را برای ارائه دفاعیات و مستندات دعوت می نماید.
3. صدور حکم: پس از بررسی شواهد و دفاعیات، دادگاه حکم مقتضی را صادر می کند. اگر حکم به نفع زن باشد و قطعی شود، وارد مرحله اجرا می شود.
4. اجرای حکم: اجرای حکم توسط واحد اجرای احکام دادگستری صورت می گیرد. در این مرحله، زن می تواند با معرفی اموال مرد، درخواست توقیف و فروش آن ها را برای وصول مهریه داشته باشد.

مزایا: امکان توقیف اموال گسترده تر، از جمله اموالی که از طریق اجرای ثبت ممکن نیست، و همچنین امکان درخواست تأمین خواسته.
معایب: این فرآیند معمولاً طولانی تر از اجرای ثبت است و مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی است.

در هر دو روش، آگاهی از جزئیات و قوانین مربوطه بسیار مهم است و مشاوره با یک وکیل متخصص می تواند به انتخاب بهترین مسیر و تسریع فرآیند کمک شایانی کند.

اعسار و تقسیط مهریه: راهکاری برای زوج های فاقد تمکن مالی

در بسیاری از پرونده های مطالبه مهریه، مرد ممکن است توانایی مالی برای پرداخت یکجای تمام مبلغ مهریه را نداشته باشد. در چنین شرایطی، قانون راهکاری تحت عنوان اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط مهریه را پیش بینی کرده است تا از حبس غیرضروری مردان جلوگیری کرده و امکان پرداخت مهریه را در قالب اقساط فراهم آورد. این مبحث، یکی از کلیدی ترین جنبه ها در پرونده های مهریه محسوب می شود.

مفهوم دادخواست اعسار

دادخواست اعسار به معنای درخواست قانونی مرد از دادگاه است تا اثبات کند توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد. هدف اصلی این دادخواست، اثبات عدم تمکن مالی برای پرداخت نقدی و یکجا و در نتیجه، تقاضای تقسیط مهریه است. این دادخواست باید توسط مرد، ظرف مدت یک ماه پس از ابلاغ اجراییه مهریه (چه از طریق اجرای ثبت و چه دادگاه) ارائه شود. در صورت عدم ارائه دادخواست اعسار در مهلت مقرر، زن می تواند حکم جلب مرد را برای مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه بگیرد.

شرایط و مدارک لازم برای ارائه دادخواست اعسار:

• ارائه لیست کامل اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول خود (حتی اموال ناچیز).
• ارائه لیست دقیق بدهی ها و تعهدات مالی.
• شهادت دو شاهد مطلع که از وضعیت مالی مرد آگاهی کامل دارند و عدم توانایی او در پرداخت یکجای مهریه را تأیید کنند. (شهود باید در دادگاه حاضر شده و شهادت دهند).
• مدارک مربوط به حقوق و درآمدهای ماهانه.
• توضیحاتی در مورد وضعیت شغلی، تعداد افراد تحت تکفل و سایر مخارج ضروری.

نحوه رسیدگی دادگاه به درخواست اعسار:
دادگاه پس از دریافت دادخواست اعسار، جلسه ای را برای رسیدگی تعیین می کند. در این جلسه، زن و مرد حاضر شده و مرد با ارائه مدارک و شهادت شهود، سعی در اثبات اعسار خود دارد. زن نیز می تواند با معرفی اموال مرد یا ارائه دلایلی مبنی بر توانایی مالی او، با درخواست اعسار مخالفت کند. دادگاه با بررسی همه جوانب، در خصوص اعسار مرد تصمیم گیری خواهد کرد.

حکم تقسیط مهریه

در صورتی که دادگاه اعسار مرد را بپذیرد، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این حکم شامل دو بخش اصلی است:

1. پیش قسط: دادگاه ابتدا مبلغی را به عنوان پیش قسط تعیین می کند که مرد باید آن را به صورت یکجا پرداخت کند. میزان پیش قسط بسته به وضعیت مالی مرد، میزان مهریه و تعداد سکه، متفاوت است و می تواند از چند سکه تا کسری از یک سکه باشد.
2. اقساط ماهانه: پس از پرداخت پیش قسط، دادگاه تعداد و میزان اقساط ماهانه را مشخص می کند (مثلاً پرداخت یک سکه، نیم سکه یا حتی کسری از سکه در هر ماه). مرد موظف است این اقساط را به طور منظم و در تاریخ های مقرر پرداخت کند.

تأثیر عدم پرداخت اقساط بر حکم جلب:
اگر مرد از پرداخت هر یک از اقساط تعیین شده خودداری کند، زن می تواند مجدداً از دادگاه درخواست صدور حکم جلب او را داشته باشد. در این صورت، حکم جلب صادر شده و مرد ممکن است تا زمان پرداخت قسط معوقه یا توافق جدید، بازداشت شود. این موضوع نشان می دهد که حتی پس از تقسیط، تعهد مرد به پرداخت مهریه همچنان پابرجاست و عدم رعایت آن می تواند پیامدهای قانونی داشته باشد.

نکته مهم در این فرآیند، توجه به مستثنیات دین است. مستثنیات دین اموالی هستند که قانون آن ها را برای حفظ حداقل معیشت مرد و افراد تحت تکفل او ضروری می داند و قابل توقیف برای مهریه نیستند. این اموال شامل منزل مسکونی متناسب با شأن، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار کار، کتب و وسایل علمی و تحقیقاتی (متناسب با شغل)، و بخشی از حقوق و مستمری مرد می شود. این قانون به منظور حفظ کرامت انسانی و جلوگیری از بی خانمانی و محرومیت مطلق مرد پیش بینی شده است.

ابهامات رایج و تحلیل های حقوقی

در کنار مباحث اصلی مربوط به مطالبه و پرداخت مهریه، همواره پرسش ها و ابهامات متعددی در اذهان عمومی و همچنین در خلال پرونده های حقوقی مطرح می شود. پاسخ به این ابهامات، درک جامع تری از این پدیده حقوقی-اجتماعی ارائه می دهد.

مهریه و مالیات: آیا مهریه مشمول مالیات می شود؟

یکی از سوالات رایج در مورد مهریه، ارتباط آن با نظام مالیاتی کشور است. مهریه به خودی خود مشمول مالیات بر درآمد نمی شود؛ یعنی زن پس از دریافت مهریه، بابت آن به دولت مالیات پرداخت نمی کند. اما آنچه ممکن است با مالیات اشتباه گرفته شود، «نیم عشر اجرایی» است. نیم عشر اجرایی هزینه ای است که در زمان اجرای احکام مهریه، چه از طریق اجرای ثبت و چه از طریق دادگاه، از مرد (محکوم علیه) دریافت می شود. این مبلغ معادل پنج درصد (یک دهم از نیم عشر در صورت مطالبه زن در اجرای ثبت و نیم عشر در صورت مطالبه در دادگاه) از کل مبلغ مهریه است و به حساب دولت واریز می شود. این هزینه بابت خدمات اجرایی و قضایی است و ماهیت مالیاتی ندارد.

نحوه محاسبه مهریه نقدی و سکه/طلا (به نرخ روز)

نحوه محاسبه ارزش مهریه، بسته به نوع آن (نقدی یا سکه/طلا) متفاوت است:

• مهریه نقدی (وجه رایج): اگر مهریه به صورت وجه رایج (پول نقد) تعیین شده باشد، بر اساس تبصره الحاقی به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می شود، محاسبه و پرداخت خواهد شد. این شاخص تورم را در نظر می گیرد تا ارزش واقعی مهریه حفظ شود.
• مهریه سکه و طلا: در صورتی که مهریه به صورت سکه یا طلا تعیین شده باشد، ملاک محاسبه، قیمت روز مطالبه آن (روزی که زن دادخواست مطالبه را تقدیم می کند) است. این نرخ، توسط مراجع رسمی (مانند بانک مرکزی یا اتحادیه طلا و جواهر) اعلام می شود و در زمان اجرای حکم اعمال خواهد شد.

تأثیر خیانت زن بر مهریه

در نظام حقوقی ایران، مهریه حق مالی زن است و به محض وقوع عقد نکاح به او تعلق می گیرد. بنابراین، ارتکاب خیانت توسط زن، به طور مستقیم و قانونی باعث ساقط شدن حق مهریه او نمی شود. مهریه با مسائلی چون وفاداری، حسن معاشرت یا انجام وظایف زناشویی مشروط نیست. تنها در موارد بسیار خاص و نادر، اگر اثبات شود زن با سوءاستفاده از حق مهریه (مثلاً با هدف اخاذی و نه زندگی مشترک) اقدام به مطالبه کرده و یا خیانت او به حدی باشد که منجر به طلاق به درخواست مرد و اثبات نشوز و عدم تمکین خاص شود و دادگاه آن را عاملی برای عدم تعلق نفقه بداند، ممکن است در برخی موارد خاص با رأی قضایی خاص شرایطی ایجاد شود. اما قاعده کلی این است که خیانت زن، مهریه را ساقط نمی کند.

طرح ۱۴ سکه مهریه: واقعیت یا شایعه؟

در سال های اخیر، طرح ها و پیشنهاداتی مبنی بر محدود کردن مهریه به ۱۴ سکه یا کاهش سقف ۱۱۰ سکه در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است. با این حال، لازم است تأکید شود که تا این لحظه، هیچ قانون جدیدی مبنی بر محدودیت مهریه به ۱۴ سکه یا کاهش سقف آن به تصویب نهایی نرسیده است. این مباحث در حد طرح پیشنهادی در کمیسیون های مجلس باقی مانده و به قانون لازم الاجرا تبدیل نشده اند. بنابراین، هرگونه اطلاعات در این خصوص که سقف مهریه تغییر کرده، صرفاً شایعه یا طرح در دست بررسی است و مبنای قانونی ندارد. قوانین فعلی همچنان بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده اجرا می شوند.

مهریه پس از فوت زوج یا زوجه

حق مهریه، یک حق مالی است که با فوت یکی از طرفین از بین نمی رود:

• فوت زوج (مرد): در صورت فوت مرد، مهریه زن به صورت دین ممتاز از ماترک (اموال به جای مانده) او پرداخت می شود، حتی قبل از تقسیم ارث بین ورثه. به عبارت دیگر، زن از جمله طلبکاران اولویت دار متوفی محسوب می شود.
• فوت زوجه (زن): اگر زن قبل از دریافت مهریه فوت کند، حق مهریه او به ورثه اش (شامل همسر، فرزندان و والدین) منتقل می شود و آن ها می توانند آن را از مرد مطالبه کنند. سهم هر یک از ورثه بر اساس قوانین ارث تعیین می شود.

نقش وکیل متخصص در پرونده های مهریه

پرونده های مهریه، به دلیل پیچیدگی های حقوقی، عاطفی و مالی، اغلب نیاز به تخصص و تجربه وکیل دارد. یک وکیل متخصص مهریه می تواند در موارد زیر به زوجین کمک کند:

• مشاوره تخصصی: ارائه اطلاعات دقیق و به روز در مورد قوانین، رویه های قضایی و حقوق و تعهدات هر یک از طرفین.
• تسریع فرآیند: با آگاهی از مراحل قانونی و نحوه صحیح تنظیم دادخواست ها و لوایح، زمان رسیدگی به پرونده را کاهش می دهد.
• دفاع از حقوق موکل: وکیل می تواند بهترین دفاع را از حقوق مالی زن (در مطالبه مهریه) یا حقوق مالی مرد (در دفاع در برابر مطالبه یا درخواست اعسار) ارائه دهد.
• کاهش تنش: در شرایطی که زوجین درگیر اختلافات عاطفی هستند، حضور وکیل می تواند به کاهش درگیری های مستقیم و مدیریت حرفه ای پرونده کمک کند.

مهریه در طلاق توافقی

در طلاق توافقی، که با رضایت و توافق هر دو طرف انجام می شود، مهریه نقش بسیار مهمی دارد. در این نوع طلاق، معمولاً زن در ازای طلاق، تمام یا قسمتی از مهریه خود را به مرد می بخشد (که به آن «بذل مهریه» می گویند) یا توافق بر سر نحوه پرداخت آن می کنند. میزان بذل مهریه کاملاً به توافق زوجین بستگی دارد و می تواند از بخشش تمام مهریه تا عدم بخشش آن باشد. توافقات مربوط به مهریه و سایر حقوق مالی و غیرمالی در طلاق توافقی، در صورت جلسه ای تنظیم شده و به تأیید دادگاه می رسد و پس از آن لازم الاجرا خواهد بود.

جمع بندی: آگاهی، تعهد و پیشگیری در مسائل مهریه

مهریه، به عنوان یک حق مالی و پشتوانه قانونی برای زن در عقد نکاح، ابعاد گسترده و پیچیده ای دارد که شناخت دقیق آن از اهمیت بالایی برخوردار است. همانطور که بررسی شد، میزان مهریه قابل پرداخت همان مقداری است که در سند ازدواج ثبت شده و یک دین بر ذمه مرد است. سقف ۱۱۰ سکه، تنها به ضمانت اجرای کیفری (حبس) مربوط می شود و نه به کل مبلغ مهریه. به عبارت دیگر، مرد برای ۱۱۰ سکه اول ممکن است مشمول حکم جلب شود، اما برای مازاد بر این مقدار، زن باید توانایی مالی او را اثبات کند.

مفاهیمی نظیر مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، فرآیند مطالبه از طریق اجرای ثبت یا دادگاه، و امکان درخواست اعسار و تقسیط، همگی اجزای مهمی از پازل حقوقی مهریه هستند که آگاهی از آن ها می تواند به زوجین در اتخاذ تصمیمات هوشمندانه کمک کند. در دنیای پیچیده امروز، که روابط انسانی و ساختارهای حقوقی در معرض چالش های فراوان قرار دارند، تأکید بر اهمیت آگاهی از حقوق و تعهدات پیش از ازدواج بیش از پیش ضروری است. انتخاب مهریه باید با تفکر واقع بینانه و مسئولانه، و با در نظر گرفتن توان مالی زوج و شرایط آتی زندگی صورت گیرد.

در نهایت، در هر مرحله از زندگی مشترک و به ویژه در زمان بروز اختلافات، توصیه اکید به مشاوره حقوقی تخصصی با وکلای مجرب در زمینه حقوق خانواده می شود. این امر نه تنها به دفاع مؤثر از حقوق فردی کمک می کند، بلکه می تواند از بروز مشکلات بزرگ تر جلوگیری کرده و راهکارهای مناسب تری را برای حل و فصل مسائل پیش رو پیشنهاد دهد. آگاهی کامل، تعهد مسئولانه و رویکرد پیشگیرانه، کلید مدیریت صحیح و عادلانه مسائل مهریه در جامعه است.