برنامه «محفل» از شبکه سوم سیما چند روز پیش از حافظ قرآنی دعوت کرد که به شکل عجیبی بدون آنکه آیه اشاره شده در قرآن توسط افراد مختلف را ببیند آن آیه را تلاوت میکرد و باعث شگفتی همه مخاطبان خود شد. اقدامی که متاسفانه شبیه یک تردستی با آیات قرآن بود و نه تنها اثرات معنوی روی مخاطب ندارد بلکه میتواند تصویر نادرستی از انس با قرآن را به او نشان دهد.
ایسناپلاس- عطیه همتی:در سالهای ابتدایی برگزاری نمایشگاه قرآن کریم همواره محصولات قرآنی عرضه میشد که قرار بود شکل شگفتانگیزی و اعجازگونهای به قرآن بدهد. کوچکترین قرآن جهان، حکاکی سوره حمد روی یک دانه برنج! تمام قرآن در یک صفحه و انواع و اقسام سیدی فیلمهایی که خبر از سرنوشت اهانت کنندگان به قرآن و یا شکلگیری برخی آیات، اذکار و اسامی اهل بیت در اجسام و پدیدههای طبیعی داشت و قرار بود مخاطب عام خود را شگفتزده کند تا به اعجاز و اهمیت این کتاب آسمانی پی ببرد.
از دیگر رفتارهای زرد رسانهای با قرآن کریم به خصوص در ایام ماه مبارک رمضان، ترینسازی با کوچکترین حافظان قرآن در برنامههای تلویزیونی بود. حافظان قرآنی که از دوران دو تا سه سالگی تربیت میشدند آیات کلامالله را حفظ کنند و بعد از آن از آنها دعوت میشد به شکلهای فنی مختلفی از آنها آیات قرآن سوال می شد. برای مثال در یک نمونه شماره صفحه گفته می شد و حافظ کوچک قرآن آیههای موردنظر را میخواند. رفتاری که میتوان با فرهنگ اصطلاحات امروزی به آن یک «تلنتشو» قرآنی گفت که بار معنایی و محتوایی چندانی نداشت و کار حتی گاهی به آنجا رسید که حجتالاسلام قرائتی که نسلهای مختلف ایشان را با برنامه قدیمی و هفتگی «درسهایی از قرآن» میشناسند و یکی از شناسنامههای قرآنی تلویزیون است؛ نسبت به این مدل حفظ کردن و یا حتی اجبار به حفظ کردن قرآن بچهها توسط والدینشان خرده گرفت.
در روزهایی که امید می رفت دیگر مواجهه با قرآن از شکل شعبده، تردستی و یا رفتاری نمایشی به شکلی معنوی، محتوایی در بیاید و در نوروز ۱۴۰۲ که تقارن دو بهار را همراه دارد. مسئولان رسانه ملی میتوانستند از این فرصت معنوی نهایت استفاده را در برنامهسازی ببرند؛ در پربینندهترین شبکه تلویزیون و در پربینندهترین ساعات روز دست به رفتاری دور از شان مخاطب و قرآن کریم زدند. برنامه محفل که این روزها از شبکه سوم سیما پخش میشود در قسمتی از برنامه خود از حافظ قرآن مشهوری به نام «محمدمهدی حقگویان» دعوت کرد که به شکل عجیبی در صورت اشاره همکارش به هرکدام از آیات قرآن، آن را از حفظ میخواند. رفتار تردستیگونهای که با تشویق تماشاگران همراه میشود و هیچ بار محتوایی و ارزشی درون خود ندارد. گویی که اگر این رفتار با کتاب دیگری نیز انجام میشد فرقی در نوع نمایش پخش شده نداشت.
مخاطبانی که قرار است از این پرفورمنس تعجب آور مثلا پی به اعجاز قرآن ببرند تنها و تنها با یک سوال مواجهند. چگونه؟
سوالی که تاکنون میان بازخوردهای گرفته شده از این برنامه سه جواب داشتهاست. به گونهای که حجتالاسلام میثم غلامی در یادداشتی مینویسد:«این کار یا یک شعبه و تردستی است که با همکاری این دو نفر انجام میشود. یا جنگیری است و یا در بهترین حالت حاصل تامل و تمرکز به نور قرآن است که در هرحالت نشان دادن آن چه کمکی میتواند به تدین مردم کند و اصلا چه اثرات مفیدی میتواند داشته باشد؟»
رفتاری که مشابهش را در برخی افراد مشهور که به اصطلاح «سرکتاب» باز میکنند هم دیدهایم. افرادی که متاسفانه برخلاف توصیه بسیاری از علما هنوز که هنوز است محل مراجعه و مشاوره بسیاری از افراد ردهبالای کشور نیز هستند و با برچسب علم قرآنی رفتاری شبیه غیبگویی انجام میدهد و حالا این دست برنامهها میتواند آنلاین تاییدی بر این افراد و این گونه رفتارها با قرآن باشد که در هیچکدام از توصیههای اهل بیت، علما و مفسران قرآن دیده نمیشود و هیچکدام معنی انس با قرآن ندارد.
به نظر می رسد باید به دستاندرکاران برنامه محفل یک تذکر جدی داد تا به جای وقت گذاشتن برای این تردستیها که دیر یا زود شگرد آنها نیز آشکار خواهد شد در محفلی که به نام قرآن تدارک دیدهاند به جان آیات کلام الهی بپردازند. وگرنه آنچه که مخاطبان به اسم اعجاز و شگفتی از این برنامه دیدند نه تنها عایده معنوبی برایشان نخواهد داشت بلکه به آنها آدرس غلطی از دینداری و انس با قرآن را خواهد داد. تصویری که انگار مخاطب شگفتزده شده را برای انتخاب راه درست در زندگی به جای تامل و انس با آیات در سرکتاب بازکردنها و کاسبان علوم پنهانی جستجو کند.