ارتودنسی یکی از شاخه های مهم در دندان پزشکی است که به منظور تصحیح ناهنجاری های دندانی و فکی انجام می شود. بسیاری از خانم ها در طول دوره بارداری نیاز به ادامه یا شروع درمان ارتودنسی دارند. گلسته این مقاله به بررسی جوانب مختلف ارتودنسی در بارداری از جمله علائم تشخیص درمان و پیشگیری از مشکلات دندانی در این دوره می پردازد و به سوالات متداول کاربران پاسخ می دهد.
چرا بارداری می تواند بر سلامت دهان و دندان تاثیر بگذارد؟
دوره بارداری با تغییرات هورمونی زیادی همراه است که می تواند بر سلامت دهان و دندان تاثیر بگذارد. افزایش هورمون پروژسترون و استروژن منجر به التهاب و خونریزی لثه ها می شود که این وضعیت تحت عنوان ژنژیویت بارداری شناخته می شود. این تغییرات ممکن است سلامت دهان و دندان را تهدید کرده و روند درمان ارتودنسی را نیز پیچیده تر کند.
آیا بارداری مانعی برای شروع یا ادامه ارتودنسی است؟
بارداری به خودی خود مانعی برای ارتودنسی ایجاد نمی کند؛ اما باید برخی نکات مهم در طول درمان رعایت شود تا سلامت مادر و جنین به خطر نیفتد. بهتر است ارتودنسی قبل از بارداری آغاز شود و اگر در حال حاضر باردار هستید مشورت با دندان پزشک و ارتودنتیست ضروری است.
علائم و مشکلات دندانی در بارداری
در دوره بارداری بسیاری از مشکلات دندانی ممکن است به علت تغییرات هورمونی تغذیه و عدم رعایت بهداشت دهان تشدید شود. مهم ترین این علائم عبارت اند از :
- خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان
- التهاب و قرمزی لثه ها
- افزایش خطر پوسیدگی دندان ها به دلیل تغییرات در سطح pH دهان
- حساسیت بیشتر به درد دندان و لثه
روش های تشخیص مشکلات ارتودنسی در دوران بارداری
تشخیص ناهنجاری های دندانی در بارداری شامل معاینه دقیق دهان دندان ها و لثه ها توسط ارتودنتیست است. هر چند که در این دوران از رادیوگرافی دندانی به ندرت استفاده می شود ولی اگر نیاز به رادیوگرافی ضروری باشد از محافظ های سربی برای کاهش میزان پرتوهای دریافتی استفاده می شود.
اصول درمان ارتودنسی در بارداری
درمان ارتودنسی در بارداری ممکن است پیچیدگی هایی داشته باشد و نیاز به برنامه ریزی دقیق و همکاری بین بیمار و متخصص ارتودنسی دارد. نکاتی که در درمان ارتودنسی در بارداری باید رعایت شوند عبارت اند از :
- انتخاب تجهیزات مناسب : استفاده از ابزارهای مناسب و سبک که فشار زیادی بر لثه و دندان ها وارد نکنند.
- مراقبت های بهداشتی بیشتر : مراقبت از سلامت دهان و دندان با مسواک زدن منظم نخ دندان و استفاده از دهان شویه های ضد باکتریایی.
- کنترل تغذیه : اجتناب از مواد غذایی شیرین و چسبناک که خطر پوسیدگی دندان را افزایش می دهند.
آیا ارتودنسی در بارداری خطرناک است؟
درمان ارتودنسی به طور کلی ایمن است؛ با این حال تغییرات هورمونی می تواند باعث حساسیت بیشتر لثه ها و دندان ها شود و نیاز به مراقبت های ویژه داشته باشد. همچنین مادران باردار ممکن است به دلیل تغییرات وزن و حالت بدن دچار ناراحتی هنگام نشستن طولانی در مطب شوند.
جدول ۱ : نکات کلیدی در مراقبت از دندان ها طی بارداری
| اقدام ها | توضیحات |
| مسواک زدن منظم | استفاده از مسواک نرم و مسواک زدن روزانه حداقل دوبار |
| استفاده از نخ دندان | برای جلوگیری از تجمع پلاک بین دندان ها |
| اجتناب از مصرف مواد غذایی شیرین | کاهش مصرف شیرینی و غذاهای چسبناک |
| مصرف آب کافی | آب به کاهش اسیدها و جلوگیری از پوسیدگی کمک می کند |
درمان های خانگی برای بهبود سلامت دهان در بارداری
اگرچه درمان های خانگی جایگزین درمان ارتودنسی نمی شوند اما می توانند به کاهش التهاب و درد لثه ها کمک کنند. برخی از این درمان ها عبارت اند از :
- شستشو با آب نمک : آب نمک به عنوان یک دهان شویه طبیعی می تواند التهاب لثه ها را کاهش دهد.
- استفاده از چای بابونه یا نعناع : این دو ماده خواص ضد التهابی دارند و می توانند به کاهش حساسیت لثه ها کمک کنند.
- نوشیدن آب کافی : آب به کاهش اسیدهای دهانی و جلوگیری از خشکی دهان کمک می کند که برای سلامت لثه ها بسیار مفید است.
مواردی که باید از آنها اجتناب کرد
در طول دوره درمان ارتودنسی در بارداری بهتر است از انجام برخی کارها خودداری کنید از جمله :
- مصرف زیاد خوراکی های قندی و اسیدی که می توانند سبب افزایش پوسیدگی دندان ها شوند.
- استفاده از دهان شویه های الکلی چرا که می توانند دهان را خشک کرده و خطر تحریک لثه ها را افزایش دهند.
آیا ارتودنسی بر رشد جنین تاثیر دارد؟
مطالعات نشان داده اند که درمان ارتودنسی با هیچ خطری برای جنین همراه نیست؛ اما استرس و تنش زیاد می تواند اثرات منفی بر سلامتی مادر و جنین داشته باشد. بنابراین در طول درمان باید به کاهش استرس و ایجاد آرامش توجه ویژه ای داشت.
جدول ۲ : تغذیه سالم برای بهبود سلامت دندان ها و لثه ها
| گروه مواد غذایی | مثال ها | توضیحات |
| کلسیم | لبنیات سبزیجات برگ سبز | تقویت مینای دندان و استخوان ها |
| ویتامین C | مرکبات توت فرنگی | تقویت لثه ها و کلاژن سازی |
| پروتئین | گوشت حبوبات | سلامت عمومی دندان ها و لثه ها |
نتیجه گیری
به طور کلی ارتودنسی در بارداری یک فرایند ایمن و موثر است به شرطی که با مشورت دندان پزشک و رعایت موارد بهداشتی انجام شود. رعایت توصیه های دندان پزشکی استفاده از تکنیک های خانگی برای کاهش درد و التهاب و حفظ تغذیه سالم از جمله مواردی هستند که به سلامت دهان و دندان و جنین کمک می کنند.
پرسش های متداول
آیا می توانم ارتودنسی را در طول بارداری شروع کنم؟
بله در صورت نیاز می توان درمان را آغاز کرد اما بهتر است با دندان پزشک مشورت کنید و نکات بهداشتی و مراقبتی را به دقت رعایت نمایید.
آیا ارتودنسی می تواند باعث سقط جنین شود؟
خیر درمان ارتودنسی تاثیری بر جنین ندارد و باعث سقط نمی شود. با این حال مراجعه به دندان پزشک باید با احتیاط و مشورت صورت گیرد.
آیا رادیوگرافی دندانی در بارداری خطرناک است؟
در صورت نیاز می توان رادیوگرافی را با محافظت از بدن انجام داد تا میزان تابش کاهش یابد؛ با این حال در بسیاری از موارد سعی می شود از آن اجتناب شود.