به گزارش دکتر نیوز، سندرم کوشینگ به علت افزایش میزان هورمون کورتیزول شروع به بروز در بدن می‌شود و باعث افزایش چربی به شکل قوز در ناحیه شانه ها، اطراف صورت و ایجاد استرچ مارک بر روی پوست به رنگ بنفش و صورتی باشد.
یکی از علل ابتلا به سندروم کوشینگ وجود تومورها در غدد فوق کلیوی است که باعث افزایش تولید کورتیزول می‌شود. افزایش تولید هورمون ACTH (آدرنوکورتیکوتروپیک) ، افزایش تولید کوتیزول توسط غدد فوق کلیوی را به دنبال دارد که درنهایت منجر به ابتلا به سندروم کوشینگ می‌شود. چنانچه هورمون ACTH توسط غده هیپوفیز آزاد شود، عارضه بیماری کوشینگ نامیده می‌شود.
سندرم کوشینگ عارضه نسبتاً نادری است که درصد شیوع آن در زنان بالاتر است و غالباً افراد در بازه سنی ۴۰ ـ ۲۰ سال به آن مبتلا می‌شوند. باوجود غیر شایع بودن این بیماری، عوارض آزاردهنده آن مانند از دست دادن حافظه، به شکلی است که نمی‌توان به بیماری کم‌توجهی کرد. از طرفی بیماری کوشینگ ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشد که در آن صورت در مورد خطرناک یا کشنده بودن آن باید با پزشک صحبت شود.
پس در صورت مشاهده علائمی مانند اضافه‌وزن غیرطبیعی همراه با اختلالات حافظه و مشکلات پوستی، حتماً هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه نموده و مراحل تشخیص و درمان سندروم یا بیماری را پیگیری نمایید.
علل ایجاد سندرم کوشینگ
سندرم کوشینگ می‌تواند پی آمد تومور یا مصرف دارو باشد. گاهی اوقات تومور غده فوق کلیوی است که باعث افزایش تولید کوتیزول می‌شود. هیپوفیز غده کوچکی زیر مغز است که هورمون‌های تنظیم‌کننده دیگر غدد هورمونی بدن را تولید می‌کند، وجود تومور در غده هیپوفیز نیز ابتلا به بیماری کوشینگ را به دنبال دارد.
بعضی از تومورهای هیپوفیز هورمونی به نام هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) را تولید می‌کنند که غدد فوق کلیوی را تحریک می‌کند؛ درنتیجه غدد فوق کلیوی تحریک‌شده مقدار زیادی کورتیزول تولید می‌کند. در این حالت عارضه بیماری کوشینگ نامیده می‌شود. البته ممکن است تومورهای تولیدکننده ACTH در نقاط دیگری از بدن تشکیل شود، این تومورها تومور اکتوپیک نامیده می‌شود.
علائم سندروم کوشینگ
نشانه‌ها و علائم اصلی سندروم کوشینگ در جدول پایین نشان داده‌شده است. البته تمام بیماران تمام این نشانه‌ها و علائم را تجربه نمی‌کنند. برخی بیماران با علائم کمتر یا خفیف‌تری، مانند افزایش وزن و قاعدگی‌های نامنظم روبرو می‌شوند. حال‌آنکه برخی بیماران دچار نوع شدیدتری از بیماری می‌شوند و تقریباً با تمام علائم مواجه می‌شوند.
شایع‌ترین علائم کوشینگ در بزرگ‌سالان عبارت است از افزایش وزن بخش اصلی بدن که غالباً با چاق شدن بازوها و پاها همراه نیست، فشارخون بالا و تغییر در حافظه، رفتار و تمرکز. همچنین مشکلات دیگری نیز مانند ضعف عضلانی به دلیل کاهش پروتئین در بافت‌های بدن بروز می‌یابد.
- بی‌خوابی
- افزایش وزن
- عفونت مکرر
- فشارخون بالا
- نازک شدن پوست و ایجاد ترک‌های پوستی
- تحریک‌پذیری
- کبودشدن سریع بدن
- پرمویی در بانوان
- افسردگی
- سرخ و برافروخته شدن صورت
- جوش و آکنه
- چربی زائد دور گردن
- ضعیف شدن استخوان‌ها
- گرد شدن صورت
- طاسی در بانوان
- خستگی
- ضعف شانه و مفصل ران
- تمرکز ضعیف
- ورم کردن پا و پایین پا
- قاعدگی نامنظم
- دیابت
- اختلال حافظه کوتاه‌مدت
تشخیص سندروم کوشینگ
چون تمام بیماران دچار همه علائم و نشانه‌های سندرم کوشینگ نمی‌شوند و چون بسیاری از علائم سندرم کوشینگ، مانند افزایش وزن و فشارخون بالا، در عموم مردم نیز مشاهده می‌شود، تشخیص دادن سندروم کوشینگ بر پایه علائم به‌تنهایی دشوار خواهد بود. درنتیجه آزمودن‌های آزمایشگاهی برای کمک به تشخیص سندرم کوشینگ انجام می‌شود، چنانچه تشخیص تائید شود، باید تعیین کرد که آیا بیماری کوشینگ علت بروز علائم است یا خیر. این آزمایش‌ها نشان می‌دهد که آیا حجم بالای کورتیزول خودبه‌خود تولیدشده است یا این‌که کنترل عادی هورمون‌ها مختل شده است.
اندازه‌گیری میزان کورتیزول در آب دهان یا ادرار پرکاربردترین آزمایشی است که برای تشخیص سندرم کوشینگ انجام می‌شود. همچنین می‌توان زیاد بودن تولید کورتیزول را با مصرف قرص کوچکی به نام دگزامتازون تعیین کرد که مانند کورتیزول عمل می‌کند، این تست آزمایش سرکوب دگزامتازون نامیده می‌شود. اگر بدن کورتیزول را به‌خوبی تنظیم کند، میزان کورتیزول کاهش می‌یابد، اما اگر بیمار دچار سندرم کوشینگ باشد، این مهار و تنظیم رخ نمی‌دهد.
این آزمایش‌ها همواره دلیل قطعی برای تائید تشخیص سندروم کوشینگ نیست، چون بیماری‌ها و مشکلات دیگری نیز باعث افزایش کورتیزول یا کنترل غیرعادی بر تولید کورتیزول می‌شود. عارضه‌هایی که وضعیتی شبیه به سندروم کوشینگ را ایجاد می‌کنند، اصطلاحاً وضعیت کوشینگ کاذب گفته می‌شوند.
به دلیل تشابهات بین علائم و نتایج آزمایش‌های بین سندرم کوشینگ و وضعیت کوشینگ کاذب، پزشکان لازم می‌دانند که آزمایش‌های دیگری نیز انجام شود و باید عوارض دامن زننده به وضعیت کوشینگ کاذب، مانند افسردگی را درمان کنند تا بررسی کنند که آیا میزان کورتیزول در طول درمان به حد مجاز کاهش می‌یابد یا خیر. اگر میزان کورتیزول کم نشود، و به‌ویژه علائم جسمی تشدید شود، شک ابتلا به سندرم کوشینگ مبدل به‌یقین می‌شود.
درمان سندروم کوشینگ
سندروم کوشینگ بهروش‌های مختلفی درمان می‌شود که این روش‌ها عبارت‌اند از:
- گیاه ریشه باباآدم
- دم‌نوش گل قاصدک
- جینسینگ
- جراحی تومور هیپوفیز
- جراحی برداشتن غده فوق کلیوی
- رادیوتراپی
- درمان دارویی
اکثر بیماران پس از جراحی به‌تدریج بهبود می‌یابند و چنانچه دچار عوارض شوند، مدت کوتاهی در بیمارستان بستری می‌شوند. مدتی طول می‌کشد تا بیمار به‌طور کامل به وضعیت عادی برگردد، وزن کم کند، نیروی خود را به دست آورد و بر مشکلات افسردگی یا فراموشی غلبه کند. به خاطر داشته باشید که مقدار زیاد کورتیزول مغز و بدن را ازنظر فیزیکی تغییر می‌دهد و معکوس کردن این تغییرات آهسته و زمان‌بر است. با این توصیف صبر و شکیبایی برای رسیدن به‌سلامتی مجدد لازم است.